Թեմա՝ Եռանկյունների հավասարության երկրորդ հայտանիշը։

Եթե մի եռանկյան կողմն ու նրան առընթեր երկու անկյունները համապատասխանաբար հավասար են մյուս եռանկյան կողմին և նրան առընթեր երկու անկյուններին, ապա այդ եռանկյունները հավասար են:

AC=DF, ∠A=∠ D, ∠C=∠ F

Հարցեր և առաջադրանքներ։

1․ Գրել եռանկյունների հավասարության առաջին հայտանիշը։

Եթե մի եռանկյան երկու կողմերը և դրանցով կազմված անկյունը համապատասխանաբար հավասար են մյուս եռանկյան երկու կողմերին և դրանցով կազմված անկյանը, ապա այդպիսի եռանկյունները հավասար են:

2․Գրել եռանկյունների հավասարության երկրորդ հայտանիշը։

3․ ABC և MNK եռանկուններում AB=MN, ∠BAC=∠NMK, ∠ABC=∠MNK: Հավասա՞ր են ABC և MNK եռանկունները։

4. ABC եռանկյունում AB=8, ∠A=40⁰, ∠B=84⁰, իսկ MNK եռանկյունում MN=8, ∠M=40⁰, ∠K=84⁰։ Տեղի ունե՞ն եռանկյունների հավասարության երկրորդ հայտանիշի պայմանները։

5․Նկարում ∠BAC=∠ACD, ∠BCA=∠CAD: Հավասա՞ր են արդյոք ABC և ADC
եռանկյունները:

6․AB և CD հատվածները հատվում են AB հատվածի O միջնակետում, ∠OAD=∠OBC:

ա) Ապացուցեք, որ ΔCBO = ΔDAO։ բ) Գտեք BC-ն և CO-ն, եթե CD=24 սմ, AD=17սմ։

7․Տրված է ∠1 = ∠2, ∠ 3 = ∠4:

ա) Ապացուցեք, որ ΔABC = ΔCDA: բ)Գտեք AB-ն և BC-ն, եթե AD=19 սմ, CD=11 սմ:

8․Ըստ նկարի տվյալների՝ ապացուցեք, որ OP=OT, ∠P = ∠T

9․ Ապացուցել, որ հավասարասրուն եռանկյան հիմքին տարված միջնագիծը նաև կիսորդ է և ու բարձրություն։

Թեմա՝ Ամբողջ արտահայտություն և նրա թվային արժեքը։

Հանրահաշվական արտահայտություն կոչվում է իմաստալից կազմված գրառումը տառերի, թվաբանական գործողությունների, թվերի և փակագծերի մասնակցությամբ:

a2−3b-ն հանրահաշվական արտահայտություն է:

Ամբողջ արտահայտություն անվանում են այնպիսի հանրահաշվական արտահայտությունը, որում մի քանի բազմանդամներ միացված են գումարման, հանման և բազմապատկման նշաններով։

Օրինակ՝ հետևյալ արտահայտություններն ամբողջ են՝ (a+b)(c-d)+(a-b)-(c-d), x+y-15, -(a-b)+cd: Համարում են, որ բազմանդամը նույնպես ամբողջ արտահայտություն է։

Քանի որ հանրահաշվական արտահայտության մեջ մասնակցող տառերը կարող են ընդունել տարբեր թվային արժեքներ (տառերի արժեքները կարող են փոխվել), ապա տառերը կոչվում են փոփոխականներ:Թվային արտահայտության պարզեցման արդյունքում ստացվում է թիվ, որը կոչվում է թվային արտահայտության արժեք:

Օրինակ՝  հաշվել  a²−3b հանրահաշվական արտահայտության արժեքը a=−12 և b=−11 դեպքում 177-ն է, քանի որ՝

a²−3b=(−12)²−3⋅(−11)=144+33=177

Եթե տառերի որոշակի արժեքների դեպքում հանրահաշվական արտահայտությունն ունի թվային արժեք, ապա փոփոխականի այդ արժեքները կոչվում են թույլատրելի:

Տառերի այն արժեքները, որոնց դեպքում հանրահաշվական արտահայտությունը իմաստ չունի, թույլատրելի չեն:

(a²−3)/(a+2) հանրահաշվական արտահայտության արժեքը a=−4 դեպքում հավասար է −6,5-ի, քանի որ` ((−4)²−3)/(−4+2)=(16−3)/−2=13/−2=−6,5, ուրեմն -4-ը թույլատրելի է, իսկ  a=−2-ը թույլատրելի չէ, քանի որ այդ դեպքում կստանանք ((-2)²-3)/(-2+2) հայտարարում 0, բայց 0-ի բաժանել չի կարելի։

Հարցեր և առաջադրանքներ։

1․ Ի՞նչ են անվանում ամբողջ արտահայտություն:

2․Ինչպե՞ս են հաշվում ամբողջ արտահայտության արժեքը:

3․ Ո՞ր արժեքներն են կոչվում թույլատրելի։

4․Հաշվե՛ք ամբողջ արտահայտության արժեքը, եթե  x=10

ա) x-6 բ) x²+7

5.Հաշվեք  արտահայտության արժեքը, եթե a=5, b=8

ա) a+b-6                             բ) 4ab

6․Հաշվե՛ք ամբողջ արտահայտության արժեքը, եթե  x=-10

ա) 3x-8 բ) 2x²+4x+1 գ) x⁴+3x³+8x²+x

7.

8․

Պարզեցրե՛ք արտահայտությունը և հաշվե՛ք արժեքը փոփոխականի տվյալ արժեքի դեպքում.
ա) (7x − 3) − (4x + 1), երբ x = 2,
բ) (a/2 + 8) − (2a − 6) + (3a/2 + 1), երբ a = 5,
գ) y − (y + 1) + 2(y + 5), երբ y = 0,
դ) (3b − 2) + (b + 1), երբ b = 2,
ե) x + (2x − 1) − (2 − 3x), երբ x = −1:

Թեմա՝ Հավասարասրուն եռանկյուն

Եռանկյունը կոչվում է հավասարասրուն, եթե նրա երկու կողմերը հավասար են: Հավասարասրուն եռանկյան հավասար կողմերը կոչվում են սրունքներ, իսկ երրորդ կողմը՝ հիմք: 

Եթե եռանկյան բոլոր երեք կողմերը հավասար են, ապա եռանկյունը կոչվում է հավասարակողմ:

Հավասարասրուն եռանկյունն ունի որոշ հատկություններ, որոնք այլ եռանկյուններ չունեն:

1. Հավասարասրուն եռանկյան հիմքին առընթեր անկյունները հավասար են:

2. Հավասարասրուն եռանկյան հիմքին տարված կիսորդը նաև միջնագիծ է և բարձրություն:

3. Հավասարասրուն եռանկյան հիմքին տարված միջնագիծը նաև կիսորդը է և բարձրություն:

4. Հավասարասրուն եռանկյան հիմքին տարված բարձրությունը նաև կիսորդ է և միջնագիծ:

5․Եթե եռանկյան երկու անկյունները հավասար են , ապա եռանկյունը հավասարասրուն է։

Հարցեր և առաջադրանքներ։

1․Ո՞ր եռանկյունն է կոչվում  հավասարասրուն։

2․ Ինչպե՞ս են կոչվում հավասարասրուն եռանկյան կողմերը։

3․ GEOGEBRA ծրագրով գծիր  հավասարասրուն եռանկյուն։

4․Ո՞ր եռանկյունն է կոչվում  հավասարակողմ։

5․ GEOGEBRA ծրագրով գծիր  հավասարակողմ եռանկյուն։

6․GEOGEBRA ծրագրով գծիր  հավասարասրուն եռանկյուն և տանել նրա միջնագիծը։

7․ Թվարկել հավասարասրուն եռանկյանը բնորոշ հատկությունները։

8․Լուծել խնդիրը

9․Լուծել խնդիրը․

10․Լուծել խնդիրը․

11․ Լուծել խնդիրը․

12․ Լուծել խնդիրը․

13․Լուծել խնդիրը․

14․Լուծել խնդիրը․

Եթե Հենդոն երկու տարի էլ նստի նույն դասարանում, համադասարանցիներին հորեղբայր կգա։ Հիմա էլ գալիս է, բայց՝ կրտսեր հորեղբայր։ Այնպես որ, պարտուսը Հենդոյից սարքել է վեցերորդցու կենդանի հուշարձան։

Երբ ժողկրթբաժնից գալիս են դասալսման, Հենդոյին քշում են դպրոցի այգի՝ ծառ էտելու, ձյուն կուտակելու, ոռոգելու… նայած քառորդին։ Հենդոյի գոյությունը գաղտնիք չէ շրջկենտրոնի համար, բայց դպրոցի ղեկավարությունը տեսուչների հետ Հենդոյի հանդիպումը համարում է անցանկալի։ Մի փոքրիկ դասասենյակում երկու անգործ մարդու գոյությունը չափից է ավելի։ Եվ, իսկապես, դասարան մտած միամիտ մեկը առաջին պահ Հենդոյին դաս լսող կկարծի․ նստում է վերջին նստարանին, պատուհանի մոտ, երեխաներից մի գլուխ բարձր ու ձանձրույթով լի։

…Ահա թիթեռը վայրէջքի գնաց, և երփներանգ այդ շարժումը թարմություն էր ձանձրույթի գորշ ֆոնի վրա։ Թիթեռը իջավ ծաղկաթերթի ուղիղ եզրին, թևերը ծալելու էր՝ թերթիկը հակվեց։ Թիթեռը թևին տվեց ելավ, իջավ նորից, թերթիկը հակվեց, թիթեռը ելավ… Թիթեռի հիմար համառությունը Հենդոյին կալավ։ Իսկ դասասենյակի պատուհանները գարնան դեմ փակ են։ Ապակուց դենը երևացող թիթեռի ջանքը թվաց անիրական։ Ինչ որ իմաստ կար այդ խազի մեջ, որ չէր թափանցում ապակուց։ Ուժեղ բութ մատով Հենդոն առանցքի վրա պտտեց փեղկի վրա ծռած տասանոց մեխը և (իհարկե, փեղկը լրիվ հագած չէր շրջանակին) չորս մատով քաշեց տակից։ Անմեղ հայացքը գրատախտակին հառած՝ Հենդոն ուժ տվեց դաստակին (նա ուժեղ էր և դիմագծերը կարող էին չմասնակցել մարմնի ջանքին), ու այն պահին, երբ անճոռնի փեղկը ճռնչալու էր, ազատ ձեռքով կավճի պստլիկ մի կտոր շպրտեց երկրորդ նստարանին նստած տղայի ծոծրակին։ Անակնկալից տղան ճչաց, աղմուկով վեր թռավ տեղից… Այդ աղմուկի տակ Հենդոն լուսամուտի ծածկող փեղկը մյուսից անջատեց։ Տղան, անշուշտ, զգաց Հենդոյի ուժը, բայց մեկ որ վեր էր թռել` կպավ ետևի նստածին։ Հենդոն քիչ֊քիչ բացում էր լուսամուտը։ Նրա թոքերը թարմ օդի համին ընկան և Հենդոն ակամա չափը անցկացրեց։ Ուսուցչուհին գրատախտակից շուռ եկել, սաստել էր դասարանը, բայց չէր կենտրոնանում, էլի ինչ֊որ բան տեղը չէր։ Մեկ էլ զգաց, որ դրսի շունչը խուժել է դասասենյակ։

— Ծածկիր, այ տղա։

Հենդոն ծածկում է դժկամությամբ և երկու րոպե նստում է հուսահատ֊զգաստ։ Իսկ շրթունքները շարժվում են, հայացքը սահում է դասարանով մեկ։ Հենդոն համրում է 22 համադասարանցիներին։ Այդ կենտրոնացած տեսքով նա նման է արտեզրին կանգնած պատանի հորթարածի։ Նա այս տարվա հորթերի հետ կզբաղվի այնքան ժամանակ, մինչև սրանք փոխադրվեն հաջորդ դասարան, հետո կընդունի հինգերորդից եկած կաթնակերներին։

Այսպես, Հենդոն, ծնողները, ուսուցիչները, ժողկրթբաժինը, լուսավորության մինիստրությունը վերջապես՝ սպասում են, որ Հենդոյի պարտադիր ուսուցման տարիքը անցնի։ Իսկ մինչ այդ Հենդոն կնստի֊կլսի—չի լսի՝ կընդարմանա։ Եթե եղանակը անձրևային է, գլուխը բռունցքներին դրած ննջում է քնաբեր դասաժխորի տակ (դիվոտում է միայն ուսուցչի գոռոցից), եթե արև է կամ պարզկա ցուրտ է, հինգ֊տասը րոպեն մեկ ոտքի է կանգնում ճմլկտալու և զորեղ հոդերը ճարճատում են… Կանայք ապշանքով կամ զզվանքով մտքներում հաշվում են հոդերի համազարկը, տղամարդիկ պարզապես հրավիրում են դուրս։ Հենդոն դռնից դուրս է գալիս, կանգնում է պատուհանի տակ և դա նշանակում է, որ ուսումնառությունն այսօր ավարտվեց, պայուսակը պիտի նետվի դուրս։ Հորթերը իրար են անցնում։ Թե՛ վախենում են ուսուցչի զայրալից ուշադրությունից, թե՛ ուրախ են, որ գործ բացվեց և պահը որսում, պայուսակը նետում են դուրս։ Այդ պայուսակից երեք հատ լիներ, կարելի կլիներ․ «Պարտուսը Հայաստանում» թանգարանի հիմքը դնել։ Հենդոն օդում չանչում է պայուսակը, ինչ մեջը մնաց՝ դրա տերն է և ծանրումեծ գնում է դպրոցի բակով։ Պայուսակը՝ երախը բաց, կախած ունի միջնամատի ծայրագույն հոդից, իբր՝ հետս է, բայց իմը չէ, իբր՝ զզվում ենք սատկած կատվից, բայց աղջիկ չենք, որ չկարենանք պոչը բռնած տանենք թաղենք… Վերջին հաշվով՝ կրում եմ մորս խաթեր։

— Հենրիխ, եկ գրատախտակի մոտ։

Հազվադեպ կանչ է։ Սա նշանակում է, որ հայկական դպրոցի ռուսերենի գերմանուհի ուսուցչուհին էլի տխուր է, ընկճվածությունից նրան գուցե Հենդոյի անբիծ ուղեղը հանի։ Հենդոն ռանդած, լաքած տախտակ է, դու կավիճով վրան գրում անցնում ես առաջ, այնտեղ տառերը փոշիանում թափվում են ցած։ Ոչ գիր, ոչ էլ միտք է հանդուրժում… Իսկ գուցեև կավիճն է, պարզապես, հում կիր, որովհետև ահա Հենդոն տեղից ժպտալով եկավ կանգնեց և նրա ժպիտը բթամիտի չէ, այլ բացահայտ քամահրական։ Նա այնպես վերջնական է արհամարհում գիտելիքը, ասես մի անգամ արդեն տիրապետել է։

Հենրիխ անունը Հենդոյի վրա մոգական ազդեցություն ունի, այլապես նա մեկ անգամ ասելով չէր գա կանգնի․ կճմլկտար, ձեռքը թափ կտար, չլսելու կտար… Բայց Հենրիխը նրան կտրում է դասարանից ու առանձնացնում մի բոլորովին ուրիշ, ոչ ամենքին հայտնի կողմից։ Բացի այդ, սիրում է ուսուցչուհու առոգանությունը, թերաթուխ լավաշի գույնի մաշկը, աղջնակի քիթուբերանը, տիկնիկի ծամերի նման փափուկ ծամերը։

— Հենրիխ, ասա րոդերը։

— Հաջա՞ն…

— Րոդերը, խնտրեմ։

Դասարանը թամաշի ակնկալիքով սսկվում է։ Հենդոն իբր մտասուզվեց։ Ձախ ձեռը կանթեց գոտկատեղին, աջ ափը խփեց ճակատին ու այդպես պահեց։ Գործողությունը լրիվացնելու համար մնում էր ափը զգույշ շուռ տար, տեսներ ճանճին կպա՞վ թե չէ։ Ուսուցչուհին մտացրիվ նայում է նրան և Հենդոն դասարանին նայելու փոխարեն նայում է առաստաղին։ Առաստաղին նայելով՝ գուցե թե մի բան սովորես եկեղեցում, բայց Հենդոյի կանգնած տեղից հարյուր կիլոմետր շառավղով չկա մի եկեղեցի, նույնիսկ հասարակ մատուռ չկա, որի որմին հայերեն մի տառ մնացած լինի։ Ինչը չեն ավերել թշնամիները, խնամքով քերել են «բարեկամները»։

Դասարանից մի օգնական շշուկ է գալիս, որից Հենդոն մի բառ է որսում․

— Սրեդնի,— ու շիտակ նայում է ուսուցչուհուն։

— Ետո՞…

— Սրեդնիիիի…

— Նու չտո՝ սրեդնի,— ջղայնությունը սիրում է ջղային լեզու։

— Սրեդնի Ազիա…

— Վա՜խ,— նվաղեց դասարանի գերազանցիկը և դասարանը ձեռից գնաց։ Ինքնատիրապետման ջանքից ուսուցչուհու բերանը ծամածռվեց, դեմքը կարմրեց, պարանոցի երակները ուռան ու… նա էլ պայթեց։ Դասարանը կապը կտրեց։ Խռխռում են, վրնջում են, թառաչում են, դոփդոփում են, գալարվում են, առիթ էր եկել՝ մեկը հասցրեց մյուսի ծոծրակին, մեկը կողքինի թանաքամանի մեջ գրպանից հանած ավազ լցրեց, ոտքի վրա հռհոացողի տակը ինչ֊որ սուր բան դրին, սա նստեց ու ոռնոցով թռավ, իսկ ուսուցչուհու ծիծաղը վերածվել էր հիստերիայի։

— Նստե՞մ,— անմեղ հարցրեց Հենդոն։

Չասացին՝ նստի։ Հենդոն նստելուց կշտացած էր ու այնքան էլ դեմ չէր կանգնելուն, բայց դասարանը ձեռից գնում էր։ Եվ Հենդոյի դեմքը խոժոռվեց։ Հետո սպառնաց՝ ափի կողով կոկորդը սղոցելով։ Նրա վիզը կտրելու բան էր և այդ շարժումը տպավորություն թողեց։

Դասարանը տաշտը լցրած ջրի նման ճողփալով հանդարտվում էր։

— Օ՜յ, նե մագու,— ուսուցչուհին վերագտել էր խոսելու ընդունակությունը։

Ուրեմն նրան դաս են հարցնում՝ խնդալով լիցքաթափվելու, բոռալով հանդարտվելու կամ դասաժամը ձգելու համար և ապերախտներից մեկնումեկի մտքով չի անցնում հատուցել գոնե «միջակով»։ Քառորդը փակվում է, և դասղեկը անարտահայտիչ կարդում է․

— Սեյրանյան Հենրիկ․ հայոց լեզու՝ երկու, հայ գրականություն՝ երկու, հանրահաշիվ՝ երկու… աշխարհագրություն՝ երկու… վարք՝ երկու…

Տանը նույն ոգով կարդում է հայրը, և մայրը արձագանքում է ամեն առարկային․

— Երկրաչափություն՝ երկու…

— Վա՜շ։

— Պատմություն…

— Վա՜խ։

— Ռուսաց լեզու…

— Վա՜շ, անլեզու տղես։

— Բուսաբանություն…

— Վա՜խ, բանվոր տղես։

— Անգլերեն…

— Վա՜շ, ռանչպար տղես…

— Աշխատանք՝ հինգ։

— Ա՜խ, մեռնեմ տուն պահող տղիս։

Հենդոն իրոք ոսկի ձեռքեր ունի։ Անհնար է մարզելով ու վարժելով այդպիսի ձեռքեր ունենալ, անհնար է նման ձեռք ստանալ որևէ եղանակով, դա, ոսկու նման, պիտի լինի ու գտնվի բնության մեջ։

Հենդոյին տեսնել է պետք փայտի գործ անելիս։ Իր գնդլիկ մատներով մանր֊մանր, ճշգրիտ, կլանված աշխատում է դպրոցի արհեստանոցում, և փայտերը կցմցելով զանգին սպասող ու իր դանդաղկոտությունը ծաղրող փինաչիներին մի պատասխան ունի․

— Իմս մեկ է, հըմը բեկ է։

Զգում ես, որ մարդը հյուսն է ծնվել, որ փայտի զգացողությունը հետն է աշխարհ բերել։

Հենդոն շինում է աթոռը և փորձել֊ցուցադրելու մի եղանակ ունի, աթոռը դնում է հատակին, ինքը դազգահից ցատկում է վրան։ Եվ միայն հատակի տախտակներն են իրար գալիս։ Իսկ իր գնահատանքին ներկայացրած աթոռները փորձարկում է անհամեմատ ներողամիտ՝ բռունցքով իջնում է նստատեղին — դիմացավ՝ լավ, չդիմացավ՝ սարքի նորից։

Ժամանակը եկավ և Հենդոյի կարիքը զգացին։ Դպրոցի կահույքը շերտ֊շերտ ներկի տակ փտել էր։ Մատակարարները առաջարկել էին` կամ֊երրորդով պատրաստի գույք, կամ լրիվի հաշվով` փայտանյութ։ Անտառից հեռու, աչքերից հեռու տեղ` ամենքն էլ փայտեղենի կարիք ունեին ու որոշվեց` տախտակ ու գերան։ Կկցմցեն ներքին ուժերով։ Իհարկե, նկատի ունեին նաև Հենդոյին։ Հենդոն ոգևորությամբ հանձն առավ դասասենյակում արվելիք գործը։ Դասերից հետո մնում, աշխատում էր։ Եվ ամեն առավոտ կաթնակերներից մեկը իր ճոճվող նստարանի կայունությունը զգալով, իր փեղկի բացվել֊փակվելը տեսնելով` ղժժում էին հրճվանքից։ Հենդոյի համար այդ անասնական հրճվանքն էլ մեծ պարգև էր, բայց գործի դիմաց, համենայն դեպս, նստարանի տիրոջ ճակատին մի կենտ կտոց էր տրաքացնում։

— Որ ձրիակերությունից հանկարծ չուռեք,— բացատրում էր։

Այդ չարաբաստիկ քառորդը արագ անցավ։ Դասղեկը ըստ ցուցակի կարդաց Հենդոյի անունը։ Հենդոն, կիսանստած, խուլ ականջ էր դնում միապաղաղ «երկու»֊ներին, մեկ էլ…

— Ի՞նչ,— հարցրեց Հենդոն։

— Աշխատանք՝ երկու,— մեքենայորեն կարդաց դասղեկը։

— Ո՞նց թե,— չհասկացավ Հենդոն։

Դասղեկը բարձրացրեց գլուխը, հետո նայեց թերթիկին, կասկածեց, բայց սաստող ձայնով կրկնեց՝

— Երկու։ Դասարանը ապշած էր։

— Հա֊ա՞,— անարդարությունը Հենդոյին թաղել էր։— Ուրեմն՝ երկու…֊ Եվ անդյուրաշարժ, բարեհոգի, ժպտերես Հենդոն այլայլված դուրս թռավ տեղից՝ ձեռքի հետ փեղկը պոկելով, հեսա մյուս ձեռքով պոկեց մյուս փեղկը, միասին խփեց հատակին,— առեք ձեզ՝ երկու,— առաջ գնաց, աքացիով տեղահան արեց երկու նստարան (երեխաները ճղճղացին), երկու շարքի փեղկերը պոկռտելով գնաց դեպի ուսուցչուհին, ուսուցչուհին վեր թռավ տեղից։ Հենդոն իր նորոգած աթոռը փշրեց հատակին,— առեք ձեզ՝ երկու,— նայեց շուրջը՝ ջարդելու էլի բաներ կային, բայց արհամարհական ձեռքը թափ տվեց, դռան մոտ էր, բայց իր արարքին վճռական իմաստ տալու համար գնաց դեպի լուսամուտը, մի վերջին անգամ կտացրեց դասարանի գերազանցիկի շեկլիկ գլխին ու դուրս թռավ պատուհանից։ Պայուսակը նրա ետևից նետող չեղավ։ Նա չսպասեց էլ։

Առաջադրանքներ:
1․Կարդա պատմվածքը և քննարկիր համադասարանցիներիդ հետ։

2.Անհասկանալի բառերը բացատրիր բառարանի օգնությամբ:

ժողկրթբաժնից-

3. Բնութագրիր Հենդոյին:

4. Անարդա՞ր ես համարում Հենդոյին անբավարար գնահատելը: Ինչու՞:

5. Արդարացրու կամ մեղադրիր Հենդոյին՝ արարքի համար:

My hero is Lionel Messi. He is a hero to me because he is a leader and a role model, he put others before himself, and he was determined and he never gave up. Growing up Messi had a growth hormone deficiency (disease) at the age of eleven. A growth hormone deficiency is when the growing hormones don’t work properly, so Messi never got taller in size. It took a lot of money to cure, and his family was very poor so they needed help. He went to local clubs and wanted an exchange, he will be on the team if that team gives him treatment. He didn’t get any offers from local teams, but then he got an offer from FC Barcelona. He went from Argentina to Spain for treatment and then started his blossoming career as a soccer player.

ответьте на вопросы:

• Почему Армения привлекает огромное количество туристов?

Потомучто Армения это такое страна что там есть очень старые и древние места.

• Как местные жители относятся к туристам из других стран?

Местние жители очень гостеприемние и дружелюбные

• Что означает высказывание: «Армения – страна камней, вина и древних монастырей»?

Страна камней — много камней интересных у нас

Вино — у нас очень много вина

• Объясните, как вы поняли слова Байрона.

Он сказал то что Армения очень хорошая страна и тут очень хорошо и говорит Улыбайтесь, господа. Улыбайтесь

• Какие виды туризма вы знаете, какие предпочитаете? Почему?

• Экстремальный туризм. — Приходят для того чтобы залезть на горы
• Духовный туризм.
• Гастрономический туризм.
• Историко-культурный туризм. — Приходят и изучают страну
• Лечебно-оздоровительный туризм. — Приходят чтобы лечится
• Образовательный туризм. — Приходят чтобы учится

Урок 2

1. Экстремальный туризм- адреналин

1. Духовный туризм-посещения церкви

1. Гастрономический туризм-ЕДА

1. Историко-культурный туризм-посещения музея

1. Лечебно-оздоровительный туризм-СПА

1. Образовательный туризм-посещения университета

Назовите 5 причин для приезда в Армению.

здесь красиво

здесь добрые люди

здесь можно насладиться природой

здесь очень свежый воздух

здесь есть пулпулак

Урок 3. Особенные места Армении.

Представление докладов учеников.

Пример доклада: «Озеро Севан»

Севан — высокогорное озеро в Армении, одно из самых больших озер на Кавказе, расположено в горной чаше на высоте почти 2 км над уровнем моря. Сегодня Севан и его окрестности — известная достопримечательность Армении, увидеть которую стоит всем поклонникам Кавказа и его красот.

Существует такая легенда о возникновении озера. Когда-то на его месте цвели плодородные сады, орошаемые ключевой водой. Ключ был маленьким, но напор воды был сильным, поэтому отверстие, откуда текла вода, закрывали большим камнем. Однажды легкомысленная красавица набрала кувшин воды и забыла закрыть родник, отправившись домой спать. Всю ночь вода била из ключа мощным потоком, заливая окрестности и затапливая дома. Наконец кто-то из стариков вскрикнул: «Пусть превратится в камень тот, кто это сделал!» Девушка выскочила на порог своего дома и тут же окаменела. А прибывшая вода образовала озеро с каменным островом, возвышающимся над Севаном, словно голова той беспечной красавицы.

Версия ученых о возникновении озера более прозаична: скорее всего, оно появилось несколько тысячелетий тому назад в результате вулканических процессов в Гегамских горах.

Сегодня здесь создан национальный парк «Севан» с несколькими заповедниками и заказниками, а само озеро окружено многочисленными минеральными источниками, живописными природными ландшафтами и культурными памятниками, что ежегодно привлекает туристов со всего мира.

<<Дилижан>>

Дилижан является одним из старинных армянских городов, богатых историческими достопримечательностями. Также Дилижан – известный город-курорт, где воздух отличается кристальной чистотой, благодаря окружающим город густым горным лесам. Дилижан считается важным культурным центром страны, здесь проживает много выдающихся деятелей творчества и науки. Окружающий город большой природный массив имеет статус национального парка, где есть и обширная заповедная зона. О возрасте Дилижана говорит огромное количество обнаруженных здесь исторических объектов, в окрестностях города есть 32 «памятника под открытым небом», относящиеся к средневековью и более ранним временам. Большое количество археологических находок было обнаружено и на территории города.  Дилижан пользуется огромной популярностью у туристов, благодаря своему особенному, целебному климату и чистому воздуху. Из-за сходства природных условий город иногда называют «армянской Швейцарией».

Урок 4.  Гастрономические изыски.

Армения славится своими вкусными и необычными блюдами, попробовать которые просто необходимо каждому туристу. Главные продукты — баранина, йогурт, баклажаны и булгур, который здесь любят больше риса и кукурузной крупы. Изюминка каждого блюда — сухие и свежие травы, орехи, бобовые, сушеные плоды вишни, граната или абрикоса.

Перед вами рецепт традиционного армянского блюда, прочитайте его и угадайте, о каком блюде идет речь.

ИНГРЕДИЕНТЫ

Говяжья нога

1,5 кг

Говяжий рубец

500 г

Чеснок

3 головки

Редька

1 штука

Инструкция к приготовлению:

Ножки опалить, выскоблить, промыть несколько раз, разрубить на части вдоль и положить на сутки либо в проточную воду, либо залить холодной водой и менять ее каждые 2–3 часа. Затем вновь промыть, переложить в эмалированный таз, залить водой, чтобы она покрывала ножки слоем в 15–20 см, и варить на слабом огне.

Рубцы очистить, промыть, залить холодной водой и варить до исчезновения специфического запаха (определяется пробой), затем отвар вылить, а рубцы промыть горячей и холодной водой, нарезать мелко и добавить к варящимся ножкам.

Продолжать варить  на медленном огне без соли, не допуская сильного кипения, снимая пену, пока мясо не будет отделяться от костей и рубцы не станут мягкими.

Готовый горячий  посолить, засыпать измельченным чесноком, или развести толченый чеснок в бульоне и подать отдельно.

Задание:

Составьте (по образцу выше) книгу рецептов традиционных армянских блюд, которые должен попробовать каждый турист.

Хохоп — простое и быстрое горячее блюдо армянской кухни. Несмотря на свою простоту, выходит потрясающе вкусно: сочные куриные голени в сочетании с огромным количеством жареного лука, легкой кислинкой от граната и нежностью сливочного масла. Как только я увидела этот рецепт, я уже не могла успокоиться, пока не приготовила.

Продукты (на 2 порции)Куриные голени — 600 гЛук репчатый — 700 гГранат — 1 шт.Масло растительное — 2 ст. ложкиМасло сливочное — 50 гСоль — по вкусуПерец чёрный молотый — по вкусу

Куриные голени посолить и поперчить.

Обжарить курицу на растительном масле до румяности со всех сторон. Голени убрать со сковороды.

Лук нарезать полукольцами.

Обжарить лук на растительном масле до карамельного цвета (следите, чтобы не сгорел).

Очистить гранат.

В обжаренный лук добавить гранат.

Выложить в сковороду с луком куриные ножки и сливочное масло. Посолить, поперчить по вкусу. Тушить курицу с луком и гранатом под крышкой 20 минут.

Подают хохоп традиционно с отварным картофелем. При тушении курицы получается очень вкусная подливка, которую можно вымакивать белым хлебом.

Очень рекомендую приготовить курицу с луком и гранатом в качестве быстрого ужина без заморочек, но также говорят, что хохоп подают и на новогодние праздники — благодаря гранату это блюдо действительно выглядит празднично.

Долма— блюдо, представляющее собой овощи или листья (традиционно виноградные), начинённые, как правило, мясным фаршем с рисом; с другой стороны, начинка может и не содержать мяса, а состоять из риса, чечевицы, фасоли, крупы или овощей. Долма широко распространена в кухнях народов Закавказья, Балканского полуострова, Передней и Центральной Азии, а также Северной Африки. Каждая из национальных кухонь имеет свои варианты приготовления долмы.

Но Долма исключительно армянское блюдо, и происхождено именно здесь.

Рецепт

ИНГРЕДИЕНТЫ

Листья винограда или сваренная капуста

Говядина

Свинина

Репчатый лук

Рис

Сливочное масло

Зелень

Приготовление

Листья винограда или капусту варить в чуть подсоленной воде минут 5.

Мясо пропустить через мясорубку.

Добавить мелко-нарезанный лук, зелень и круглый рис.

Затем фарш тщательно перемешать руками, добавив небольшое количество теплой воды.

Аккуратно выложить фарш на виноградный лист/капусту — чайную ложку фарша на лист. Чем мельче толма, тем она вкуснее.

Выложить толму в глубокую кастрюлю плотно так, чтобы толма не раскрылась во время приготовления.

Залить холодной водой (чтобы уровень воды был чуть больше уровня толмы).

Для того, чтобы толма не всплывала, сверху положить чистую тарелку. Не закрывать крышкой.

На среднем огне толма варить приблизительно 40 минут. Показателем готовности блюда является готовый рис в фарше. Нужно дать постоять несколько минут не снимая тарелку, чтобы бульон впитался в толму. Если вы не использовали в фарше свинину, то добавьте небольшое количество сливочного масла в фарш.

Армянский праздничный хлеб1 порцияВ теплом молоке развести дрожжи и соль. Яйца растереть добела с сах аром, довить молоко с дрожжами и тщательно перемешать. Затем, не переставая мешать, всыпать просеянную муку, влить растопленное масло и вымесить в течение 20-25 минут тесто. Поставить его на 2 часа для брожения в теплое место, делая 2 раза обминку.Готовое тесто разделить на 5 частей, раскатать каждую в круглую лепешку толщиной 2-3 см, выложить на смазанный маслом противень и дать подняться в течение30 минут. Поверхность хлеба смазать яичным желтком, посыпать измельченным миндалем, поставить в горячую духовку и выпекать в течение 40 минут.

Продукты соль  по вкусу миндаль 1ч. ложка мука пшеничная 1стакан сахар 3ст. ложки молоко 4ст. ложки дрожжи 10гяйца 1шт.масло топлёное 2.5ст. ложки

Хашлама из говядины   Рецепт хашламы отлично подойдет самым начинающим хозяйкам. Готовится хашлама очень просто, но результат изумительный. Хашлама может быть в виде первого или второго блюда, в разных вариациях. Например, хашлама на пиве, из говядины и овощей.

ПродуктыГовядина (телятина), грудинка – 500 гКартофель – 600 гПомидоры – 500 г (4-6 шт.)Перец сладкий – 200 г (1 шт.)Лук репчатый – 300 г (2-3 шт.)Чеснок – 2 зубчикаПиво светлое – 150 млСмесь зелени (петрушка, базилик и кинза) – 1 пучокПерец черный — по вкусуСпеции для мяса — по вкусуСоль – 1 ч. ложка

Подготовьте все ингредиенты для хашламы. Очень удобно, когда все под рукой, и вам не нужно каждый раз бегать к холодильнику. Говядину, овощи и зелень промойте водой, обсушите.

Подготовьте мясо для хашламы – очистите от костей, пленок и прожилок, нарежьте кусками размером со спичечный коробок. Посолите, обваляйте в молотом перце и специях для мяса.

Для этого блюда отлично подойдут казан или кастрюля с толстым дном.
Нарежьте помидоры и выложите половину помидоров на дно кастрюли первым слоем.

Нарежьте лук полукольцами и разместите половину следующим слоем сверху томатов.
Нарезанный брусочками сладкий перец (половина) будет следующим слоем хашламы.

Зелень мелко нарежьте и выложите сверху овощей.

На зелень выложите мясо со специями, и чеснок. Чеснок можно нарезать пластинами, так его аромат будет ярче.

Далее выложите овощи слоями в обратном порядке – перец, лук и помидоры.
Залейте овощи и мясо пивом.

Поставьте кастрюлю на медленный огонь, накройте крышкой и оставьте мясо с овощами на 1-1,5 часа тушиться в собственном соку. Воду не добавляйте и не перемешивайте! Сок из овощей и мяса, а также пиво полностью покроют наше блюдо.

Картофель очистите, нарежьте кубиками и добавьте в кастрюлю. Немного посолите. Тушите овощи с мясом еще 30 минут, до готовности картофеля.

Хашлама на пиве, из говядины с овощами и зеленью, готова.

Армянские манты с мясом (в духовке)

Очень вкусное и красивое блюдо армянской кухни — манты с фаршем, приготовленные в духовке. Манты по этому рецепту очень легко лепить.

Продукты Мука — 1,5 стакана Яйцо — 1 шт.Вода — 6 ст. л.Фарш мясной (свино-говяжий, 1:1) — 300 гЛук репчатый — 1 шт.Бульон куриный — 1 стаканМасло сливочное — 40-50 гПетрушка или кинза — 2-3 веточкиСоль — по вкусуПерец черный молотый — по вкусуПерец красный молотый — по вкусу

Как приготовить армянские манты (в духовке):

Начинаем с приготовления теста для мантов. В глубокой миске взбиваем яйцо, 6 ст. ложек теплой воды, 0,5 ч. л. соли. Слегка перемешиваем.

Понемного добавляем муку. Должно получится не липнующее к рукам эластичное тесто. Накрываем миску полотенцем или пленкой и даем отдохнуть 10-15 минут.

В миску выкладываем фарш, добавляем черный и красный перец, солим. Добавляем в фарш мелко нарезанные лук и петрушку. Все перемешиваем.

Раскатываем тесто толщиной 3 мм и нарезаем на прямоугольники 5х6 см (можно 4х5 см).

На каждый прямоугольник выкладываем 1 чайную ложку фарша.

Соединяем края так, чтобы получилась форма лодочки.

Форму для запекания смазываем сливочным маслом и выкладываем манты с фаршем. Сверху кладем нарезанное кубиками масло. Отправляем в разогретую до 180 градусов духовку на 20 минут, до образования легкого золотистого цвета.

Достаем из духовки и вливаем горячий куриный бульон так, чтобы бульон доходил до середины мантов. Опять отправляем в духовку, пока не впитается бульон и почти не испарится жидкость (приблизительно 10 мин). Достаем манты из духовки и даем немного остыть.
(При желании можно приготовить их в сковородке.)

Лахмаджун

Лахмаджун – блюдо восточной (арабской) кухни, тонкая лепешка с мясным фаршем. Лахмаджун называют турецкой пиццей. В Армении эта лепешка с мясом называется ламаджо (лахмаджо).

Продукты

Для теста:

Мука – 250 г

Масло оливковое – 3 ст.л.

Дрожжи сухие – 5 г

Сахар – 1 ст.л.

Соль – 1/2 ч.л.

Вода — 130 мл

*

Для начинки:

Фарш говяжий – 250 г

Перец болгарский – 1 шт.

Помидор – 1 шт.

Лук репчатый – 1 шт.

Зелень (лук и петрушка) – 10 г

Томат-паста – 2 ст.л.

Перец жгучий – 1 стручок

Паприка – 1 ч.л.

Перец черный молотый – ½ ч.л.

Соль – ½ ч.л.

Масло оливковое – 2 ст.л.

Подготовить продукты для лепешек лахмаджун.

Сначала необходимо замесить довольно мягкое, эластичное тесто, для этого в муке сделать углубление, всыпать в него дрожжи, сахар, влить половину воды и слегка размешать, не перемешивая с мукой.

Оставить так минут на 15, для того, чтобы дрожжи начали действовать.
Затем вылить остатки воды, масло оливковое и соль, замесить тесто, дать постоять 1 час.

За это время тесто увеличится в объеме в 3 раза. Обмять тесто.

Для начинки болгарский перец, лук, зелень, пряности поместить в блендер, перемешать, добавить томат-пасту и оливковое масло, посолить.

Добавить к смеси мяcной фарш и снова все порубить в блендере.

Тесто разделить на несколько частей.

Раскатать тонко, менее 0,5 см.

Выложить тесто в форму для пиццы или на противень.
Сверху выложить подготовленный фарш (1-2 ст.л.), разровнять тонко.

Края теста можно загнуть вверх. Поставить форму с лепешкой лахмаджун в духовку, разогретую до 230 градусов, на 5-10 минут. Выпекать до золотистого цвета теста.

Хрустящую лепешку с мясом — лахмаджун — подавать к столу с зеленью и лимоном.

Урок 5. Рекламное агентство.

Создайте свою видео- или фоторекламу для привлечения иностранных туристов.

«Каскад» — архитектурно-монументальный комплекс в Ереване. Представляет собой каскад из пяти открытых террас. Связывает центральный район Кентрон с районом Канакер-Зейтун. По проекту архитекторов Джима Торосяна, Аслана Мхитаряна и Саргиса Гурзадяна строительство каскада началось в 1971 году и было частично завершено в 1980 году.

К 2022 году недостроенной остаётся верхняя часть, однако уже разработан проект окончания строительства, к реализации которого приступят в ближайшее время.

Урок 6. Словарик туриста.

Каждому иностранцу нужен базовый словарный запас, чтобы общаться в другой стране. Поэтому вам необходимо составить туристический словарь, в котором будут представлены самые часто употребляемые слова, их транскрипция и перевод на английский и русский язык.

Например:

Բարեւ – [barev] — hello/здравствуйте

Ինչպե՞ս ես — [inchpes es?] — How are you?/Как вы?

Շնորհակալություն — [shnorakalutyun] — thank you/Спасибо

Սուրճ — [surts] — coffee/кофе

Հարևան — [harevan] — neighbor/сосед

Վարձով տուն — [vardsov tun] — house for rent/дом в аренду

Գումար — [gumar] — money/деньги

Այո — [ayo] — yes/да

Ոչ — [voch] — no/нет

Լավ-[lav] — good/хорошо

Վատ-[vat] — bad/плохо

Մեծ-[metc] — big/большой

Փոքր-[poqr] — small/маленький

Շատ-[shat] — many/много

Քիչ-[qich] — little/маленький

Այսօր-[aysor] — today/сегодня

Վաղը-[vaxc] — tomorrow/завтра

Երեկ-[erek] — yesterday/вчера

Գիշերը-[gisherc] — at night/ночью

Օդանավակայան — [odanavakayan] — airport/аэропорт

Ուտելիք- [uteliq] — food/еда

Ռեստորան — [restoran] — restoran/ресторан

Լեռ — [ler] — Mountain/гора — cheat/

Խաբել — [xapel] — cheat/изменять

Աշխատասեր — [ashxataser] — hardworking/трудолюбивый

Հյուրասեր — [hyuraser] — hospitable/гостеприимный

Ո՞վ-[ov] — who/кто

Ի՞նչ-[inch] — what/что

Ինչու՞-[inchu] — why/почему

Ե՞րբ-[erb] — when/когда

Որովհետև-[vorovhetev] — because/пօтօму чтօ

Дорога на лето

День 1-3

Первые три дня предлагаю остаться в Ереване и познакомиться со столицей. Вы можете посетить Каскад, Ереванский парк. Вы также можете посетить…

Кафе (Season Park)

Фабрика мороженого и шоколада (для детей՝ Pink Berry, Alkolad)

Матенадаран-музеи

Опера

Национальная галерея- поющие фонтаны

День 4

Приезжая в Армению, обязательно посетите Севан. Севан – голубая красота армян. Вокруг Севана много монастырей, которые стоит посетить. Например: Севанаванк․

День 5

Храм Гарни

Исследуйте местность, пообщайтесь с местными жителями, выпейте вина. Сувениры можно купить на вынос из Армении(В ресторанах там очень вкусное жаркое из баранины и вино, обязательно попробуйте)․

День 6

Арагац, вершины Арагаца

Посоветую вам подняться на самую высокую вершину Арагаца. У подножия горы Арагац расположено множество вкусных ресторанов, где можно попробовать: толму, кебаб, шашлык, хаш.

День 7

<<Татевский монастырь>>

Последний день следует провести в Татевском монастыре. Это очень интересный монастырь, и у меня есть название этого монастыря. Там можно покататься на Татевской канатной дороге, сходить в монастырь, поставить свечку. Вы можете насладиться кофе и мороженым на лоне красивой природы.

Урок 7. Праздники и фестивали Армении.

Распишите подробно армянские фестивали, которые привлекут внимание туристов.

Например: «Фестиваль чая и кофе»

В 2023 году Ереванский фестиваль чая и кофе пройдет 13 и 14 октября с 11:00 до 23:00. Место проведения – парк Сезонов (Seasons park). Вход на мероприятие бесплатный.

Любители и ценители качественного и вкусного чая и кофе обязательно должны посетить Ереванский фестиваль, посвященный этим напиткам. Мероприятие ежегодно собирает около пяти десятков лучших армянских и зарубежных производителей, представляющих свою продукцию широкой общественности. Здесь вы сможете продегустировать десятки ароматных видов чая и кофе и приобрести наиболее понравившиеся. Организаторы фестиваля делают ставку на разнообразие: каждая торговая точка должна представлять уникальный фирменный продукт. Любите ли вы кофе, сваренный в турке, или пользуетесь дрип-пакетами, предпочитаете ли зеленый листовой чай или отдаете преимущество травяным настоям – на Ереванском фестивале вы сможете найти те виды напитков, которые точно придутся вам по душе!

Чего только нет на этом фестивале! Чай с тимьяном и мятой, с корицей и гвоздикой, с лемонграссом и бергамотом, жасмином, фенхелем, брусникой, ромашкой, с лимоном, мелиссой и чабрецом… Выбор просто огромный! Разнообразие видов и сортов кофе также впечатлит заядлых кофеманов: арабика, робуста, либерика, красный и желтый бурбон, мокка, сантос, колумбиа, маргоджип… На фестивале вы попробуете кофе, сваренный в турке на раскаленном песке. А для создания максимального эффекта ежегодно мелко перемолотый кофе варится в огромной джезве на костре – невероятно впечатляющее зрелище. На фестивале также можно приобрести кофейные и чайные наборы в красивой подарочной упаковке.

Помимо кофе и чая, вы сможете попробовать десятки видов сладостей, шоколада и мороженого. Здесь и чурчхела, и фруктовый лаваш, и разные виды джемов, варенья и меда, сухофрукты, гата, пахлава… Сладкоежки точно останутся под впечатлением!

ФЕСТИВАЛЬ ДОЛМЫ В ХРАМЕ ЗВАРТНОЦ

В 2023 году Фестиваль долмы состоится 20 июня.

Долма – национальное блюдо народов Закавказья и стран Центральной Азии. Особенным уважением и почетом она пользуется в Армении, где долму умеет готовить каждая хозяйка. Ежегодно на территории культурного заповедника Звартноц проводится Фестиваль долмы, собирающий тысячи любителей традиционной кухни Армении. Здесь вы увидите и сможете попробовать множество вариантов этого блюда, которое, к слову, имеет десятки вариаций. В ход идут как старинные, так и новые рецепты, включающие использование нестандартных ингредиентов.

Фестиваль долмы проводится в Армении с 2011 года. Он основан «Общественной организацией развития и сохранения армянских кулинарных традиций» под руководством известного шеф-повара Седрака Мамуляна. В 2022 году на фестивале был установлен мировой рекорд: один из участников, Николай Балян, создал самую длинную долму из виноградной лозы. Размер готового блюда составлял 193 метра 80 сантиметров! Этот факт был зарегистрирован в Книге рекордов Армении, которая называется «Дютзазнагирк».

В Фестивале долмы принимают участие ведущие рестораны, кулинарные студии и технологические колледжи Армении. Кроме того, приглашаются шеф-повара из-за рубежа. В рамках фестиваля все команды участвуют в конкурсах: на самую вкусную долму, оригинальный внешний вид блюда, а также на лучший стенд. В 2022 году 27 команд представили публике и жюри 70 видов долмы, среди которых были как вариации блюда по традиционной рецептуре, так и оригинальные разновидности с рыбой, морепродуктами, картошкой, горохом, фасолью, орехами и даже с шоколадом и коноплей.

Урок 8. Составление туристического маршрута.

Создайте два маршрутных листа: для туристов, приехавших в Армению летом и для туристов, приехавших в Армению зимой (на одну неделю).

1.Երկու խմբի գոյականների հոգնակին կազմի´ր և օրինաչափությունը բացահայտի´ր:

Օրինակ` Դասագիրք- դասագրքեր, վիպագիր- վիպագիրներ:

Ա.Դասագիրք, հեռագիր, արոտավայր, լրագիր, ծառաբուն, մրգաջուր, մրջնաբույն, ծ աղկեփունջ, միջնապատ:

Բ.Վիպագիր, մեծատուն, զինակիր, ժամացույց, կողմնացույց, երգահան, քարահատ, պատմագիր, քանդկագործ:

2. Փակագծում տրված բառերը դարձրո´ւ հոգնակի և գրիի´ր կետերի փոխարեն:

Ամերիկացի-(վիճակագիր) պարզել են, որ օրվա ընթացքում ամենաշատը քայլում են….(անասնապահ) ու….(հողագործ):  Երկրորդ տեղում գյուղական…..(նամակատար ) են: Հաջորդը…( մատուցող) ու … բուժքույր են: Նրանցից  զգալիորեն քիչ են քայլում…(ոստիկան),…(հետախույզ) ու  (պահակ): Ամենից քիչ քայլում են…(նահանգապետ) ու…(նախարար):

3. Տրված գոյականները դարձրո´ւ հոգնակի և տեղադրի´ր նախադասությունների մեջ:

Կետորս, բանաձև, հրացան, նավապետ, շնաձուկ, ժամացույց:

Բոլոր…էլ երազում են չբացահայտված կղզիներ գտնել:

Մեզ ասացին, որ բոլոր…հետ են ընկել, ու ոչ մեկը նույն ժամը ցույց չի տալիս:

Ասում են, որ…արյան հոտն է հրապուրում:

Այդ տարածքում աշխատող… հետևում էին կետին ու վախենում էին ,թե ևս մեկին այնուամենայնիվ կվնասի:

Ցուցադրվող…այդ նույն զինագործի որդիներն ու թոռներն էին սարքել:

4. Փորձի´ր բացատրել, թե ի´նչ են ցույց տալիս գործիական հոլովով դրված ընդգծված գոյականները:

Ծերուկը երկաթե ձողով գրում էր կավե սալիկի վրա:

Արտում մի մարդ կար, որ խոտ էր քաղում մանգաղով:

Բահով էր փորել այդ հսկա փոսը:

Այն նկարը կարծես թութակի պոչով է նկարել:

Ուզում ես այս ամուր պատը փոքր քլունգով քանդե՞լ:

Տաբատի վրայի բիծը սպունգով ու օճառով մաքրեց:

5. Փորձի´ր բացատրել, թե ի՞չ են ցույց տալիս տրական հոլովով դրված ընդգծված գոյականները:

Վերջապես մոտենում ենք տաճարին:

Զանազան ուտեստներով զարդարված սկուտեղը մատուցեց հյուրին:

Աթոռներ չկային. Սեղանը մոտեցրեց բազմոցին:    

Շատ տարիներ հետո  հասավ փնտրած ամրոցին:

Ձեռքի բաժակը տվեց հորը:

Ուզում էր լարի ծայրը հասցնել սյունին:

6. Գրի՛ր, թե ի՛նչ հոլովով են դրված և ի՛նչ ընդհանուր իմաստ ունեն ընդգծված բոլոր բառերը:

Փոքրիկը պահել էր հյուրի կոշիկները:

Ընկերոջ կրիան պահում էր իրենց տանը:

Մոր պայուսակը չբացած էլ իմանում էր, թե մեջն ի՛նչ կա իր համար:

Միրգը հորեղբոր այգուց են բերում:

Սեղանի ոտքն է դարձրել խաղալիք:

Հոր ամբողջ ունեցվածքը մնաց կրտսեր որդուն:

7. Գրի՛ր, թե ի՛նչ հարցի են պատասխանում և ի՛նչ են ցույց տալիս ուղղական հոլովով դրված, ընդգծված բառերը:

 Եղբայրը կամաց դուրս եկավ ու դուռը փակեց:

 -Եղբա՛յր ջան, ինձ էլ տար քեզ հետ,- խնդրեց փոքրիկը:

 Նրա եղբայր Տիգրանը ձևացրեց, թե չի լսում:

 Սուլելով հետևից եկողն էլ եղբայրն է:

 Երկու եղբայր ունի:

 Երեխան բողոքում էր, թե ինքը եղբայր շատ է սիրում, բայց չունի:

8.   Գրի՛ր, թե ի՛նչ հարցի են պատասխանում և ի՛նչ են ցույց տալիս ընդգծված, գործիական հոլովով դրված բառերը:

      Մի ամսով էր գնացել, բայց տարով մնաց:

      Գնացքն անցնում էր լայնատարած դաշտով:

      Ամեն ինչ սիրով ու պատրաստկամությամբ է անում:

      Ընկերներով հավաքվել են մեկի տանը:

      Մի պատրվակով տնից դուրս եկավ:

      Ճանապարհը մի կիլոմետրով էլ երկարեց:

9. Ուշադրությու` ն դարձրու ընդգծված գոյականների ձևերին և իմաստներին, գտի´ր տարբերությունները:

Ա. Դերձակը հագուստ էր կարում: Բ. Դերձակը հագուստն էր կարում:

Ա. Փողոցում գիրք  էր վաճառվում: Բ.  Փողոցում գիրքը  վաճառվում էր:

Ա.Ծովային մի թռչուն երկար ժամանակ լողում ու սուզվում էր:

Բ.  Ծովային մ թռչունը երկար ժամանակ լողում ու սուզվում էր:

Ա. Անտառում մի որսորդի հանդիպեց: Բ. Անտառում որսորդին հանդիպեց:

Ա. Այստեղ հավանաբար արջ է պառկած եղել: Բ. Հավանաբար արջն այստեղ է պառկած եղել:

10.  Ուշադրությո՛ւն դարձրու ընդգծված գոյականներին և պատասխանի´ր հարցերին:
Ա. Անտառի  թավուտում ծուղակ է դրված: Բ. Ծուղակն անտառի  թավուտում է դրված:

Ա. Վագրի համար փորված  փոսի մեջ փիղ է ընկել: Բ. Փիղն  ընկել է վագրի համար փորված  փոսի մեջ:

Ա. Ինչ-որ որսագողեր ծառերի մեջ ցանց են կապել՝ զեբրեր որսալու համար: Բ.Որսագողերը ծառերի մեջ ցանց են կապել՝ զեբրերին որսալու համար:

Ա. Նա ուսապարկից մի տուփ  հանեց: Բ. Նա ուսապարկից հանեց տուփը:

Գոյականի  ընդգծված ձևերից  ո՞րն է որոշյալ առումով դրված, ո՞րը`

 անորոշ: Պատասխանդ փորձի՛ր պատճառաբանել:

Ինչո՞վ են տարբերվում որոշյալ և անորոշ  առումները: (Ինչպե՞ս է կազմվում որոշյալ առումը):

11. Ուշադրություն դարձրո´ւ ընդգծված բառերին և գրի՛ր, թե բառին ե՛րբ է ավելանում ը, ե՛րբ`  ն:  

Գործը վաղվան մի´ թող: Գործն է անմահ:Գործն անմահ է:

Ավելի քան հարյուր տարի նավը մնաց ծովի հատակին:  Նավն  ավելի քան հարյուր տարի սուզված մնաց:

Ուումնասիրում էր իրենց գյուղի բույսերը: Իրենց գյուղի բույսերն էր ուսումնասիրում:

Սիրտը գործում էր օր ու գիշեր: Սիրտն օր ու գիշեր գործում է:

Հետքերը տանում էին անտառ: Հետքերն  անտառ  էին տանում:

Աղեղնավորը ներկաներին սպառնում էր ու գոռգոռոմ: Աղեղնավորն  սպառնում էր  ներկաներին ու գոռգոռում:

Աղջիկը հավանաբար շտապում էր: Աղջիկն շտապում էր հավանաբար:

Գինին կարասներում էին պահում: Գինին էին պահում կարասներում:

 Տղան ցանկապատի վրայով թռավ: Տղան էր ցանկապատի վրայով թռչողը:

12. Փորձի՛ր բացատրել, թե ինչո՛ւ է ը (ն) մասնիկը կոչվում հոդ: (Հոդ նշանակում է կապ):

13. Գծիկները փոխարինի´ր ը կամ  ն հոդով:

Ժողովուրդներ-տարբերվում են իրենց արտաքին տեսքով, լեզվով  ու սովորույթներով:

Ժողովուրդներ- իրենց արտաքին տեսքով, լեզվով  ու սովորույթներով են տարբերվում:

Աստղադիտակ-դանիացի ապակեգործներ-են ստեղծել: Աստղադիտակ- ստեղծել են  դանիացի ապակեգործներ-:

Եվրոպացիներ- առաջին անգամ արևածաղիկ-տեսան մեքսիկական պրերիաներում, երբ հայտնագործեցին Ամերիկա-: Արևածաղիկ-առաջին անգամ եվրոպացիներ-տեսան մեքսիկական պրերիաներում, երբ հայտնագործեցին Ամերիկա: Եվրոպացիներ-մեքսիկական պրերիաներում առաջին անգամ տեսան արևածաղիկ-, երբ հայտնագործեցին Ամերիկա-:

Գառնիի սյունազարդ տաճար-(մ.թ. 77 թվական) Միհր աստծո պատվին է ստեղծվել: Գառնիի սյունազարդ տաճար- ստեղծվել է (մ.թ. 77 թվական) Միհր աստծո պատվին: Միհր աստծո պատվին է  ստեղծվել Գառնիի սյունազարդ տաճար-(մ.թ. 77 թվական):  Միհր աստծո պատվին Գառնիի սյունազարդ տաճար- է ստեղծվել (մ.թ. 77 թվական):

14. Փակագծերում տրված բառերը գրի՛ր որոշյալ կամ անորոշ առումով:

Երկրագնդում վայրի կենդանիների (բնաջնջում) շարունավում է: Դա (կասեցնել)  շատ դժվար է, թեև երևացել են մխիթարական ինչ-որ (նշաններ): Մարդկանց մեջ հետզհետե արթնանում է այն (միտք), որ առանց կենդանիների իրենց (կյանք) անգույն  ու անհրապույր կլինի: Այդ մասին (խոսք) կարող են ասել այն (որորդներ), որոնք (զենք) փոխարինել են լուսանկարչական ապարատով: Նրանք (ուժեր) ու (ժամանակ) չեն խնայում, ժամեր շարունակ դարանամուտ են լինում կենդանիների կյանքից որևէ (դեպք) դիտելու համար:

Բռոմի ֆոռմատներ

բռոմ Պարբերություն 4 կարգ խումբ 7

կոբալտ պարբերություն 4 խումբ 8

Գոյականի սեռական հոլովը կազմելիս բառերը փոփոխվում են տարբեր ձևերով: Ըստ
դրանց՝ առանձնացվում են տարբեր հոլովումներ։ Ժամանակակից հայերենում կա
ութ հոլովում՝ -ի, -ու, -վա, -ան, -ոջ, -ց, -ա-, -ո-։ Հոլովումները լինում են արտաքին և
ներքին։ Արտաքին հոլովման ժամանակ հոլովական մասնիկն ավելանում է բառի վերջից, իսկ
ներքին հոլովման ժամանակ փոփոխությունը կատարվում է բառի ներսում։ Արտաքին են
-ի, -ու, -վա, -ան, -ոջ, -ց հոլովումները, իսկ -ա-, -ո- հոլովումները ներքին են։

Արտաքին հոլովումներ
Ի հոլովմանը պատկանող բառերի թիվը շատ մեծ է՝ գրքի, դպրոցի, նկարի,
բառի և այլն։ Բոլոր գոյականների հոգնակիի ձևերը նույնպես հոլովվում են -ի-ով, բացի -ց հոլովմանը պատկանող բառերից, օրինակ՝ գառան, բայց գառների, քրոջ-քույրերի, տարվա-տարիների, իսկ Վարդանանք-Վարդանանց: Գոյականի հոլովումը որոշվում է ըստ եզակի սեռական հոլովի։
Ու հոլովմանը պատկանում է ի-ով ավարտվող բառերի մեծ մասը (օրինակ՝
հոգի-հոգու, գինի-գինու), հետևյալ բառերը՝ ամուսին, անկողին, Աստված,
մարդ;
Վա հոլովմանը պատկանում է ժամանակ ցույց տվող գոյականների մի մասը,
օրինակ՝ գիշեր-գիշերվա, օր-օրվա, ամիս-ամսվա, շաբաթ-շաբաթվա և այլն։
Սակայն ժամանակ ցույց տվող մի շարք բառեր այս հոլովմանը չեն պատկանում՝
րոպե, դար, վայրկյան, երեկո բառերը, ամսանունները և այլն։ Շաբաթ բառը
հոլովվում է վա-ով, եթե արտահայտում է ամբողջ շաբաթվա՝ 7 օրվա իմաստ, այլ
ոչ թե շաբաթ օրվա։
ԱՆ հոլովմանը պատկանում է գրաբարում -ն վերջնահնչյունն ունեցած բառերի
մի մասը՝ մուկ- մկան, դուռ- դռան, լեռ-լեռան, թոռ-թոռան, բեռ-բեռան, ծոռ-ծոռան, եզ-եզան, գառ-գառան, նուռ-նռան և այլն, ինչպես նաև -ում վերջածանցով կազմված բառերը, օրինակ՝ գրավում-գրավման, ուսում-ուսման, մոտեցում-մոտեցման։ Այս հոլովմամբ են հոլովվում նաև մանուկ (եթե
անձնանուն չէ), գարուն, աշուն, ամառ, ձմեռ բառերը՝ գարնան, աշնան, ամռան,
ձմռան, թեև գործածական են նաև ամառվա և ձմեռվա ձևերը։
Ոջ հոլովման պատկանում են անձ ցույց տվող մի քանի բառեր՝ ընկեր-ընկերոջ, քույր-քրոջ,
կին-կնոջ, տեր-տիրոջ, սկեսուր-սկեսրոջ, աներ-աներոջ և այլն։ Սրանց մի մասը կարող է հոլովվել նաև -ի-ով։
Ց հոլովման պատկանում են -անք, -ենք, -ոնք, -ունք ածանցներով կազմված
այն բառերը, որոնք տոհմ, ազգակցություն, գերդաստան են ցույց տալիս, ինչպես՝
Սահակենք-Սահակենց, Վարդանանք-Վարդանանց, մերոնք-մերոնց, Վեդունք-
Վեդունց և այլն։ Այսպես են հոլովվում նաև մարդիկ, կանայք և տիկնայք հոգ-
նակիները՝ մարդկանց, կանանց, տիկնանց։

Ներքին հոլովումներ
Ո հոլովման պատկանում են հայր-հոր, մայր-մոր, եղբայր-եղբոր և նրանցով կազմված այն
բառերը, որոնցում նրանք վերջին բաղադրիչ են (օրինակ՝ հորեղբայր, նախա-
հայր)։ Այս հոլովումը ներքին է, որովհետև փոփոխությունը կատարվում է բառի
ներսում։
Ա հոլովման պատկանում են -ություն վերջածանցով կազմված բառերը
(օրինակ՝ մեծություն-մեծության, ընկերության, գեղեցկության), ինչպես նաև տուն,
շուն, սյուն, ձյուն, արյուն, անկյուն, անուն բառերը։ Անկյուն բառը հիմնականում
այսպես է հոլովվում, երբ երկրաչափական հասկացություն է (օրինակ՝ Որոշել
տրված սուր անկյան աստիճանը), իսկ մյուս դեպքերում սովորաբար հոլովվում է
ի-ով (օրինակ՝ Սենյակի անկյունի մոտ կախված նկարը գեղեցիկ էր)։ Հոլովման
ժամանակ անուն բառում կատարվում է ու-վ հնչյունափոխություն՝ անուն-
անվան։
Այլաձև հոլովում։ Ընդհանուր հոլովումից շեղվում են մի քանի բառեր, որոնք
ունեն այլաձև հոլովում՝ աղջիկ-աղջկա (-ա արտաքին հոլովում), սեր-սիրո (-ո
արտաքին հոլովում), մահ-մահվան (-վան արտաքին հոլովում), դուստր-դստեր,
կայսր-կայսեր (-ե ներքին հոլովում)։ Դուստր և կայսր բառերը կարող են հոլովվել
նաև -ի-ով։ Սրանցից բացի՝ կան նաև այլ ձևեր, որոնք, սակայն, հնացած են և գործածվում են միայն որոշ կապակցություններում, ինչպես՝ հուսո, լուսո, սգո, պատվո (-ո արտաքին),
ծննդյան, հանգստյան, գալստյան, կորստյան (-յան հոլովում)։ Սովորաբար այս
բառերը հոլովվում են ի-ով։

Առաջադրանքներ:

Արտաքին հոլովում
1. Բառաշարքում ընդգծիր ի հոլովման պատականող 6 բառ:
Երեկո, մորաքույր, ամառ, մեղու, տղա, մարդ, վարձ, ձու, ընկեր, ուսուցիչ:

երեկոյի, մորաքույրի, տղայի, ուսուցչի
2. Բառաշարքում ընդգծիր ու հոլովման պատկանող 6 բառ:
Կսկիծ, ամուսին, տատ, ուռենի, ականջօղ, տղամարդ, թագուհի, պապ, ոսկի, քեռի:

3.Բառաշարքում ընդգծիր վա հոլովման պատկանող 6 բառ:
Ուրբաթ, տարի, ժամ, գագաթ, գիշեր, րոպե, ամիս, դար, օր, ցերեկ:

4.Բառաշարքում ընդգծիր ան հոլովման պատկանող 6 բառ:
Ընդմիջում, ձնաբուք, սառցալեռ, հուշասյուն, ամառ, բեռ, ազգանուն, նուռ, տեսանկյուն, գարուն:

5.Բառաշարքում ընդգծիր ոջ հոլովման պատկանող 6 բառ:
Բաժնետեր, տերտեր, տիկին, որդի, հարսնաքույր, լապտեր, դասընկեր, դուստր, տեր, կին:

Ներքին հոլովում
1.Բառաշարքում ընդգծիր ա հոլովման պատկանող 6 բառ:
Եռանկյուն, շարժում, ձյուն, թոնրատուն, ձուկ, շուն, թերություն, կորյուն, արյուն, հանգիստ:

2.Բառաշարքում ընդգծիր ո հոլովման պատկանող 6 բառ:
Բուժքույր, հայր, տիրամայր, խաղընկեր, մորեղբայր, վանահայր, քույր, եղբայր, սկեսրայր, նախահայր:

3. Կազմիր տրված գոյականների սեռական հոլովը և նշիր, թե որ հոլովմանն է պատկանում:

Սենյակ, տուն, քաղաք, այգի, օր, գեղեցկություն, լեռ, քույր, դուռ, փողոց, բեռ, գիրք, ամիս, լուսամուտ, ձյուն, ընկեր, ուսում, աշուն, գրիչ, շուն, ձուկ, բարդի, խաղող, զարգացում, դիմում, խնձորենի, րոպե, շաբաթ, ապակի, սար, պապ,  մասրենի, մորեղբայր, գդալ, սյուն, ձի, երեկ,  երեկո,  խաղաղություն:

Օրինակ`  սենյակ-սենյակի, ի հոլովման 

Երեկո, մորաքույր, ամառ, մեղու, տղա, մարդ, վարձ, ձու, ընկեր, ուսուցիչ:
2. Բառաշարքում ընդգծիր ու հոլովման պատկանող 6 բառ:
Կսկիծ, ամուսին, տատ, ուռենի, ականջօղ, տղամարդ, թագուհի, պապ, ոսկի, քեռի:
3.Բառաշարքում ընդգծիր վա հոլովման պատկանող 6 բառ:
Ուրբաթ, տարի, ժամ, գագաթ, գիշեր, րոպե, ամիս, դար, օր, ցերեկ:
4.Բառաշարքում ընդգծիր ան հոլովման պատկանող 6 բառ:
Ընդմիջում, ձնաբուք, սառցալեռ, հուշասյուն, ամառ, բեռ, ազգանուն, նուռ, տեսանկյուն, գարուն:
5.Բառաշարքում ընդգծիր ոջ հոլովման պատկանող 6 բառ:
Բաժնետեր, տերտեր, տիկին, որդի, հարսնաքույր, լապտեր, դասընկեր, դուստր, տեր, կին:

Ներքին հոլովում
1.Բառաշարքում ընդգծիր ա հոլովման պատկանող 6 բառ:
Եռանկյուն, շարժում, ձյուն, թոնրատուն, ձուկ, շուն, թերություն, կորյուն, արյուն, հանգիստ:

2.Բառաշարքում ընդգծիր ո հոլովման պատկանող 6 բառ:
Բուժքույր, հայր, տիրամայր, խաղընկեր, մորեղբայր, վանահայր, քույր, եղբայր, սկեսրայր, նախահայր:

3. Կազմիր տրված գոյականների սեռական հոլովը և նշիր, թե որ հոլովմանն է պատկանում:

Սենյակ, տուն, քաղաք, այգի, օր, գեղեցկություն, լեռ, քույր, դուռ, փողոց, բեռ, գիրք, ամիս, լուսամուտ, ձյուն, ընկեր, ուսում, աշուն, գրիչ, շուն, ձուկ, բարդի, խաղող, զարգացում, դիմում, խնձորենի, րոպե, շաբաթ, ապակի, սար, պապ,  մասրենի, մորեղբայր, գդալ, սյուն, ձի, երեկ,  երեկո,  խաղաղություն:

Օրինակ`  սենյակ-սենյակի, ի հոլովման