Ինչ է ազատությունը
Ազատությունը նշանակում է անհատի կամ հասարակության վիճակ, երբ մարդիկ կարող են կայացնել իրենց ընտրությունները առանց չարաշահումների կամ բռնության կողմից սահմանափակված լինելու: Սա ներառում է ազատությունը մտքի, խոսքի, կրոնական դավանանքի, հավաքվելու և միավորվելու, ինչպես նաև որոշումների կայացման ոլորտում։ Ազատությունը կարող է ենթադրել նաև անկախություն արտաքին ճնշումներից ու ներքին սահմանափակումներից, ինչը թույլ է տալիս մարդուն իրականացնել իր կամքը ու զարգացման հնարավորությունները։
Ազատությունը նաև կապված է պատասխանատվության հետ, քանի որ անհատի ազատությունը սահմանափակվում է մյուսների իրավունքներով և հասարակական բարեկեցությամբ։
Ազատություն տեսակները
Ազատությունը կարելի է բաժանել մի քանի տեսակների՝ կախված նրա ոլորտից կամ համատեքստից: Քաղաքական, սոցիալական, տնտեսական և այլ տեսանկյուններից ազատությունը կարող է ներկայացնել տարբեր ձևեր: Հիմնական տեսակները հետևյալն են.
- Քաղաքական ազատություն
Սա վերաբերում է անհատի իրավունքին ազատ լինել քաղաքական ճնշումներից և բռնություններից: Որպես օրինակ՝ ընտրության ազատությունը, խոսքի ազատությունը, հավաքվելու և խաղաղ ցույցեր անցկացնելու իրավունքները, նաև հասարակական կարծիք ձևավորելու իրավունքները։ Քաղաքական ազատությունը նաև այն է, երբ պետությունը չի խոչընդոտում անձի կամ խմբի մասնակցությունը հանրային կյանքին։
- Սոցիալական ազատություն
Սոցիալական ազատությունը վերաբերում է անհատի իրավունքներին և ազատությանը սոցիալական միջավայրում: Սա կարող է ներառել իրավունքներ, որոնք վերաբերում են ազատ ընտրությանը անձնական հարաբերություններում, դավանանքին կամ կրոնին, համայնքային կյանքին կամ կրթությանը։ Սոցիալական ազատությունը նույնպես կապված է անհատի իրավունքով լինել նույնասեռական, առանց այնպիսի համախոհությունների սահմանափակումների, որոնք կարող են չհամընկնել անձի կամ ընկերության հայացքներին։
- Տնտեսական ազատություն
Տնտեսական ազատությունը անհատի կամ ընկերության իրավունքն է ազատորեն մասնակցելու շուկայի և տնտեսական գործունեության մեջ: Սա ներառում է սեփականության իրավունք, ազատ ձեռնարկատիրություն, գործատու և աշխատակիցների միջև պայմանագիր կնքելու իրավունք, նաև արտահանման և ներմուծման ազատություն: Տնտեսական ազատությունը նաև հանգեցնում է մրցակցությանը, ավելի ազատ ու արդյունավետ շուկայի ձևավորմանը:
- Բացառիկ (անձնական) ազատություն
Անձնական ազատությունը վերաբերում է այն իրավունքներին, որոնք ապահովում են մարդու ֆիզիկական և մտավոր անկախությունը: Սա ներառում է խոչընդոտների և բռնությունների բացակայություն, անձնական կյանքի և գաղտնիության պաշտպանությունը: Սեփական մարմնի նկատմամբ վերահսկողություն, ինչպես նաև անձնական որոշումներ կայացնելու ազատությունը, օրինակ՝ զբաղվել սպորտով կամ ընտելանալ բժշկական պրոցեդուրաներին։
- Եղանակների և արտահայտման ազատություն
Սա վերաբերում է անհատի իրավունքին ազատ արտահայտել իր մտքերը և կարծիքները, ինչպես նաև ազատորեն հաղորդակցվել։ Սա ներառում է մամուլի և խոսքի ազատությունը, իրավունքը քննադատել իշխանություններին և հասարակական խնդիրներին անդրադառնալ։
Գրել պատումներ ազատության համար պայքարած հայ հերոսների մասին
Ազատության համար պայքարած հայ հերոսները պատմության մեջ բազմաթիվ են, և նրանց հերոսությունը արտահայտվել է որպես նվիրում, հերոսություն ու համառություն, երբ պայքարում էին ազատ, անկախ ու արդար կյանք ունենալու համար: Ահա մի քանի տեսակի հերոսներ, որոնք ազատության համար պայքարել են տարբեր ժամանակներում.
1. Սողոմոն Թեհլերյան
Սողոմոն Թեհլերյանը հայոց ազգային հերոսներից է, ով հայտնի է 1921 թվականին Տալեաթ փաշային՝ Օսմանյան կայսրության ներքին գործերի նախարարին սպանելու համար: Թեհլերյանը պատերազմել էր Օսմանյան կայսրության դեմ Հայոց ցեղասպանության ընթացքում և ջանում էր վրեժխնդիր լինել այն հանցագործությունների համար, որոնք կատարվել էին հայ ժողովրդի նկատմամբ: Նրա գործողությունը բուռն արձագանք գտավ՝ ի հակադրություն իր գաղափարների, սակայն նա պայքարում էր հայ ժողովրդի ազատության ու արդարության համար:
2. Արցախի ազատագրական պայքար. Ռոբերտ Քոչարյան, Արկադի Ղուկասյան, Սամվել Բաբայան
Արցախի ազատագրական պայքարը 1990-ական թվականներին դարձավ մեծ նշանակություն ունեցող փուլ հայ ժողովրդի համար, երբ սկսվեց պայքար ազատության ու ինքնիշխանության համար Լեռնային Ղարաբաղում։ Ռոբերտ Քոչարյանը, Արկադի Ղուկասյանը, Սամվել Բաբայանը և շատ այլ հայրենակիցներ եղան առաջնորդներ ու մարտիկներ, ովքեր պայքարել են իր իրավունքի ու անկախության համար, երբ Ադրբեջանը սկսեց իր ագրեսիվ գործողությունները Արցախի նկատմամբ։ Շատերից մեկը զոհվեց, իսկ մյուսները, ինչպես Քոչարյանը, հետագայում ունեցան քաղաքական կարիերա, սակայն նրանց առաջին նպատակը ազատություն ու արդարություն էր։
3. Հովհաննես Շիրազ
Հովհաննես Շիրազը հայ նշանավոր բանաստեղծն ու հասարակական գործիչը, որի ստեղծագործություններում շեշտադրվել են ազատությունը, անկախությունը և ազգային ինքնությունը: Նա պայքարել է հայ ժողովրդի իրավունքների համար հատկապես խորհրդային Հայաստանի շրջանում, երբ հայ ժողովուրդը շարունակում էր զգալ արտաքին ճնշումներ ու ներքին սահմանափակումներ։ Շիրազի բանաստեղծություններն ու խոսքերը միանշանակ խրախուսել են ազատության ու ազգային արժանապատվության պաշտպանությունը։
4. Ալեքսանդր Մանուկյան
Ալեքսանդր Մանուկյանը, ավելի հայտնի որպես Սպարապետ, դարձել է Հայրենական պատերազմում Հայաստանի հերոսներից մեկը: Նա մասնակցել է տարբեր ռազմական գործողությունների, հատկապես Գերմանիայի դեմ պայքարում, և որպես մեծ ղեկավար և զինվորական, այնուհետև վերադառնալով հայրենիք՝ օգնել է ամրապնդել անկախությունը։
5. Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրքի դեմ պայքարող հայերը
Պատմության մեջ եղել են բազմաթիվ հայեր, ովքեր պայքարել են ազատության ու անկախության համար, երբ Օսմանյան կայսրությունում տարածվում էին միտումները, որոնք դաժանորեն ճնշում էին հայերին: Օսմանյան կայսրության օրոք հայերը ոչ միայն պայքարել են իրենց ազգային իրավունքների պաշտպանության համար, այլև պայքարել են այնպիսի առաջնորդների դեմ, ինչպիսիք են Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրկը:
Այս հերոսները թե՛ իրենց անձնական և թե՛ ազգային մակարդակով պայքարել են ազատության, ինքնորոշման ու արժանապատվության համար:
Ազատության թեմայով ֆոտոշարեր, տեսանյութեր