Ածական անուն.08.10

110.Տրված գոյականները չորս խմբի բաժանի՛ր ըստ կազմության:

Մայրցամաք, գոյություն, գետին, ողբերգություն, գազան, նախաճաշ, ցնցում, արտասահման, ճամփա, ուժ, զոհ, նավ, նավահանգիստ, նավակ, հայրենիք, վերադարձ, մայրաքաղաք, օտարամոլություն:

Պարզ բառեր-գազան, ուժ, զոհ, նավ, ճամփա
Բարդ բառեր-մայրացամաք, նախաճաշ,արտասահման, նավահանգիստ, մայրաքաղաք, վերադարձ
Պարզ ածանցավոր-գոյություն, գետին, ցնցում, նավակ, հայրենիք
Բարդ ածանցավոր-ողբերգություն, օտաևամոլություն

111.Տրված գոյականներից նորերը կազմի՛ր` ուհի, ստան, ոց, ություն ածանցներով:

Հայ, դպիր, այգի, հնոց, բույր, ծառ, բժիշկ, պարսիկ:

Հայ – Հայաստան, հայուհի
Դպիր – դպրոց,ծ
Այգի – այգեստան
Հնոց – հնություն
Բույր – բուրաստան
Ծառ – ծառաստան
Բժիշկ – բժշկուհի, բժշկություն
Պարսիկ – պարսկաստան, պարսկուհի

112.Տրված բայերից  ածանցավոր գոյականներ կազմի՛ր և ածանցներն ընդգծի՛ր:

Նկարել, գրել, զարթնել, թափել, ուսուցանել, քերել, վարել, հաճախել, բախել, հնչել, վազել, հանել, շարժել, մոտենալ, կոշտանալ:

Նկարել – նկարչություն, նկարչական, նկարիչ
Գրել – գրություն
Զարթնել – զարթուցիչ
Թափել – թափել
Ուսուցանել – ուսուցում
Քերել – քերիչ
Վարել – վարիչ, վարում
Հաճախել – հաճախակի
Բախել – բախում
Հնչել – հնչյուն
Վազել – վազող
Հանել – հանող
Շարժել – շարժում
Մոտենալ – մոտեցում
Կոշտանալ – կոշտանալ

113.Տրված ձայնարկություններից ածանցավոր գոյականներ կազմի՛րԻ՞նչ անուն կտաս այս և նախորդ վարժության մեջ ընդգծված ածանցներին:

Շրը՛խկ, թը՜շշ, թրը՛մփ, թը՛խկ, դը՜զզ, մը՜ռռ:

Շրը՛խկ – Շրըխկոց
թը՜շշ – թըշշոց
թրը՛մփ – թրըմփոց
թը՛խկ – թրխկոց
դը՜զզ – դըզզոց
մը՜ռռ – մըռռոց

114.Տրված գոյականակերտ ածանցներից յուրաքանչյուրով երկու գոյական կազմի՛ր և գրի՛րթե ո՛ր բառերից կազմեցիր:

դնել (դիր) — դրածո, պարսավել — պարսավանք:

Անք, ցի, ածո, ք, ուկ, իք, իչ, ու, ան, իկ, պան, ստան, ուհի:

Անք – հարգանք,պարսավանք
Ցի – Սիսիանցի, Աբարանցի
Ածո – պահածո, դրածո
Ք – պարտք, միտք
Ուկ – արջուկ
Իք – օծանելիք
Իչ – զարթուցիչ, քերիչ
Ու – օդաչու,վարժառու
Ան – անտառ,անգլուխ
Իկ – փոթորիկ, մանկիկ
Պան – մարդասպան
Ստան – Հայաստան, Ռուսաստան
Ուհի – հայուհի, գեղեցկուհի, պարսկուհի

Գոյականի տեսակները

115.Պարզի՛րթե քերականական ո՛ր հատկանիշի  հիման վրա է կազմվել յուրաքանչյուր խումբը (խմբի բոլոր բաոերն ի՞նչ ընդհանուր հատկանիշ ունեն):

Ա. Ուրարտու, Արա Գեղեցիկ, Արագած, Արգիշտի, Նեղոս, Վահան Տերյան, «Անուշ», Ռուսաստանի Դաշնություն:

Բոլորը հատուկ գոյականներ են

Բ. Մանկություն, միամտություն, ուրախություն, սուգ, վիշտ, ահ, հնարավորություն:

Բոլորը վերացական գոյականներ են

Գ. Հայր, մայր, մարդ, կին, ընկեր, եղբայր, հոգեբան, ուսանողուհի, դերասանուհի, անձնավորություն:

Բոլոր գոյականները անձ են

Գոյականի թիվը

117.Տրված խմբերի գոյականները հոգնակի դարձրու և բացատրի՛ր օրինաչափությունը:

Ա Ուժ, տարր, ծով, նաև, կույտ, բերդ, շենք:

Ուժեր, տարրեր, ծովեր, նավեր, կույտեր, բերդեր, շենքեր

Բ. ճանապարհ, գաղտնիք, հրաշք, մեքենա, շրջան, շինություն, նավահանգիստ:

Ճանապարհներ, գաղտնիքներ, հրաշքներ, մեքենաներ, շրջաններ, շինություններ, նավահանգիստներ

Գ. Գառ, դուռ, մատ, մուկ, թոռ, ձուկ, լեռ, բեռ:

Գառներ, դռներ, մատներ, մկներ, թոռներ, ձկներ, լեռներ, բեռներ

Դ. Աստղ, արկղ, վագր, անգղ, սանր:

Աստղեր, արկղեր, վագրեր, անգղեր, սնարեր

Ե. Ծովածոց, սուզանավ, դաշտավայր, շնագայլ, հեռագիր, լրագիր:

Ծովածոցեր, սուզանավեր,  դաշտավայրեր, շնագայլեր,  հեռագրեր, լրագրեր

Զ. Քարտաշ, գրագիր, լեռնագործ, բեռնակիր:

Քարտաշներ, գրագրեր, լեռնագործներ, բեռնակիրներ
է. Մարդ, կին:

Մարդիկ, կանայք

118.Փակագծում տրված բաոերը հոգնակի՛ դարձրու և համապատասխան ձևով գրի՛ր կետերի փոխարեն:

Մրցող լաստանավերը(լաստանավ) մաքուր էին ու զարդարված գույնզգույն լաթերով:Հարթավայրում (հարթավայր) գարնան հորդացումների ժամանակ գետերը կարող են հակառակ ուղղությամբ հոսել:
Օդերեվութաբանությամբ(օդերևութաբան) զգուշացնում են քաղաքին սպառնացող նոր ցիկլոնի մասին:
Գետում ջրի մակարդակը բարձրացել էր սառցադաշտերի պատճառով(սառցադաշտ) պատճառով:
Ջրի հոսանքը դանդաղեցնում են հատակին լցված քարակույտը(քարակույտ):
Աշխարհի գեղեցիկ ջրվեժներից(ջրվեժ) մեկը` Վիկտորիան, անցյալ դարում է հայտնագործվել եվրոպացիների կողմից:
Շատ ծովախորշեր(ծովախորշ) վերածվել են ցամաքի:

Հոկտեմբերի 7-ից հոկտեմբերի 11-ը

Սիրելի՛ սովորողներ, միասին կարդում և լուծում ենք տրամաբանական խնդիրներ։

Դասի վերջին 10 րոպեն տրամադրում ենք Kahoot.it հարթակով ստեղծված խաղին։

Խնդիր 1:
Անուշը ունի 5 տարբեր թիվ և դրանք հաջորդական թվեր չեն։ Առաջին թիվը մեծ է երկրորդից, երկրորդը մեծ է երրորդից, իսկ չորրորդ թիվը փոքր է հինգերորդից և մեծ է երրորդից: Ո՞րն է ամենափոքր հնարավոր թիվը:

Խնդիր2:
Յուրաքանչյուր 10-րդ փուչիկը պայթում է: Եթե դուք փչում եք 100 փուչիկ, ապա քանի՞ փուչիկ կպայթի, մինչև բոլորը փչված լինեն:

Խնդիր 3:
Երկու գնացք շարժվում են միմյանց ընդառաջ՝ նույն արագությամբ։ Նրանց միջև հեռավորությունը 100 կմ է։ Ծիծեռնակը թռչում է առաջին գնացքից դեպի երկրորդը և վերադառնում  է առաջին գնացքին: Եթե ծիծեռնակը թռչում է 50 կմ/ժ արագությամբ, ապա քանի՞ կիլոմետր է այն անցնում մինչև գնացքները հանդիպելը։

Խնդիր 4:
Կա 5 քաղաք, որոնք պետք է կապել ճանապարհներով այնպես, որ յուրաքանչյուր քաղաքը կապվի մյուս չորս քաղաքների հետ: Քանի՞ ճանապարհ է անհրաժեշտ:

Խնդիր 5
Անուշն ունի այգի, որտեղ տարբեր տեսակի ծաղիկներ կան՝ կարմիր, դեղին, և կապույտ: Ամեն օր նա ընտրում է երեք ծաղիկ՝ մեկը ամեն տեսակից: Երրորդ օրը նա տեսնում է, որ իր բոլոր հնարավոր ընտրությունները կատարել է: Քանի՞ ծաղիկ ունի Անուշը:

Խնդիր 6

30 սովորողները պետք է մասնակցեն երգչախմբի և թատրոնի խմբակի պարապմունքներին։ Յուրաքանչյուր սովորող կարող է ընտրել կամ երգչախմբում, կամ թատրոնում մասնակցելու հնարավորությունը։ Եթե 15 սովորողները ընտրում են և մասնակցում երգչախմբի պարապմունքին, այս դեպքում քանիսն են կարողանում ընտրել և մասնակցել թատրոնի խմբակի պարապմունքներին։ Նույն սովորողը չի կարող մասնակցել երկու խմբակի պարապմունքներին։

Խնդիր 7

4 բադն ու 1 սագը միասին կշռում են 4կգ 100գ, իսկ 5 բադը և 4 սագը միասին՝ 4 կգ են։ Քանի՞ կգ է 1 բադը։

Խնդիր 8

Գծի՛ր 3 ուղիղ և նրանց վրա տեղադրի՛ր 3 կետ այնպես, որ ամեն ուղղի վրա լինի 2 կետ։

Խնդիր 9

Եռանկյան վրա տեղադրված շրջանների մեջ 1-ից 9 թվանշանները տեղադրել այնպես, որ յուրաքանչյուր կողմում նշված թվանշանների գումարը նույնը լինի։ Այդ նույն կողմերի գումարի քառակուսիները նույնպես պետք է նույնը լինեն։

Պարապմունք 9

Թեմա՝ Հավասարումների եվ հավասարումների համակարգերի համարժեքությունը։

Հավասարումները, որի ձախ և աջ մասերը x-ի և y-ի նկատմամբ առաջին աստիճանի բազմանդամներ կամ թվեր են, անվանում են x և y երկու փոփոխականներով գծային հավասարում:

Օրինակ՝

  • 2x – 3y + 1 = 0
  • 5x – 4y = 3x – 1
  • 2x – 10y = 7

Գծային հավասարման ձախ և աջ մասերում գտնվող բազմանդամների անդամներն անվանում են այդ հավասարման անդամներ:

Երկու հավասարումներ անվանում են համարժեք, եթե առաջին հավասարման ցանկացած լուծում լուծում է նաև երկրորդ հավասարման համար, իսկ երկրորդի ցանկացած լուծում նաև առաջինի լուծում է: Համարժեք են նաև այնպիսի երկու հավասարումները, որոնցից յուրաքանչյուրը լուծում չունի:

1) Եթե հավասարման երկու մասը բազմապատկենք զրոյից տարբեր միևնույն թվով (կամ բաժանենք միևնույն թվի վրա), ապա կստանանք սկզբնական հավասարմանը համարժեք հավասարում:

Օրինակ, 2x-3y+1=0 և 4x-6y+2=0 հավասարումները համարժեք են:

2) Եթե հավասարման որևէ անդամ հակադիր նշանով տեղափոխենք նրա մի մասից մյուսը, ապա կստանանք սկզբնական հավասարմանը համարժեք հավասարում:

Օրինակ, 5x-4y=3x-1 և 5x-4y-3x+1=0 հավասարումները համարժեք են:

3) Եթե գծային հավասարման ձախ և աջ մասերում կատարվի նման անդամների միացում, ապա կստացվի սկզբնական հավասարմանը համարժեք հավասարում:

Օրինակ, 2x-7+3x-4=y և 5x-11=y հավասարումները համարժեք են:

Հավասարումների երկու համակարգեր անվանում են համարժեք, եթե առաջին համակարգի ցանկացած լուծում երկրորդ համակարգի լուծում է, և երկրորդ համակարգի ցանկացած լուծում առաջին համակարգի լուծում է: Համարժեք են նաև այն համակարգերը, որոնցից յուրաքանչյուրը լուծում չունի:

Ակնհայտ է, որ համակարգի հավասարումներից մեկը փոխարինվի իրեն համարժեք հավասարումով, ապա ստացված համակարգը համարժեք կլինի սկզբնական համակարգին:

Եթե

համակարգում անհայտների գործակիցները զրոյից տարբեր են և բավարարում են հետևյալ պայմանին՝

ապա այդ համակարգը լուծում չունի, իսկ եթե տեղի ունի հետևյալ պայմանը՝

ապա այդ համակարգն ունի անթիվ բազմության լուծումներ:

Առաջադրանքներ։

1․ Համարժե՞ ք են արդյոք հավասարումները․

1. 2x – 2y = x => 2x – 2y – x = 0 => x – 2y = 0(համարժեք չեն)
3x – 5y = 0 => 3x = 5y (համարժեք են)

2 – x – 2y = 0 => -3(2 – x – 2y) = 0 => -6 + 3x + 6y = 0(համարժեք չեն)

x + y – 5 = 0 => x = 5 – y(համարժեք են)

2․ Կազմել տված հավասարմանը համարժեք հավասարում.

ա) 4x – 2 + y = 0
4x = 2 – y

բ) 5x + 4y – 2 = 2x – 3y + 5
3x + 7y – 7 = 0

գ) 3x + 6y – 9 = 0
(3x + 6y – 9) / 3 = 0
x + 2y – 3 = 0

դ) x – y – 1 = 0
-1(x – y – 1) = 0
-x + y + 1 = 0

3․ Համարժե՞ք են արդյոք հավասարումների համակարգերը.

1. x – y + 3 = 0 => x = y – 3(համարժեք են)
2. (համարժեք չեն) որովհետև երկրորդ հավասարումում x-ը չկա։

1. (համարժեք են) որովհետև նույն են
2. (համարժեք չեն) որովհետև երկրորդ հավասարումում y-ը չկա

1․ (համարժեք չեն)
2․ (համարժեք չեն)