Լինում է, չի լինում՝ մի գյուղացի։ Այս գյուղացին մի օր վերցնում է իր մինուճար որդուն և տանում քաղաք՝ մի վաճառականի, մի սովդաքարի մոտ աշակերտ տալու։ Երկար ման գալուց հետո մտնում է մի հարուստ վաճառականի խանութ և ասում.

― Պարո՛ն վաճառական, իմ որդուս աշակերտ չե՞ք վերցնի։

― Կվերցնեմ,― պատասխանում է վաճառականը։

― Քանի՞ տարով կվերցնեք։

― Տասը տարով։

― Տասը տարին մի մարդու կյանք է, ես արդեն ուժասպառ եմ եղել, ուզում եմ մի քանի տարուց հետո իմ որդու պտուղը ուտեմ, եթե կարելի է՝ երեք տարով վերցրեք։

― Ոչ, որ այդպես է՝ ութ տարով կվերցնեմ։

Վերջը հինգ տարով համաձայնում են, իսկ ռոճիկի մասին երկար խոսելուց հետո գյուղացին թողնում է վաճառականի խղճին, թե որքան որ կցանկանա վճարել հինգ տարուց հետո։

Անցնում է երկու-երեք տարի․ գյուղացու որդին շատ հմուտ գործակատար է դուրս գալիս՝ այնպես, որ բոլոր հարևանները շատ նախանձում են, որ այդ վաճառականն այսպիսի ճարպիկ գործակատար ունի, շատ են ցանկանում, որ այդ գյուղացու որդուն տանեն իրանց մոտ, չի հաջողվում, որդին ասում է, թե՝ իմ հոր խոսքը պետք է սրբությամբ կատարեմ, չնայած որ գրավոր պայման էլ չունին, որդին ազնիվ խոսքը գրավոր պայմանից ավելի է գերադասում։

Հինգ տարին որ լրանում է՝ գյուղից, մայրիկից նամակ է ստանում, թե. «Հայրդ մերձիմահ հիվանդ է, քո հաշիվներդ տիրոջդ հետ վերջացրու և եկ։ Փողի համար որքան որ կտա՝ չհակաճառես, որովհետև հայրդ քո վարձի համար թողել է տիրոջդ խղճին, որքան կտա՝ կվերցնես, շատ թե քիչ»։

Որդին շատ է տխրում այդ նամակի վրա և երկար մտածելուց հետո գնում է տիրոջ մոտ և ասում. «Մայրիկիցս նամակ եմ ստացել, թե՝ հայրդ մերձիմահ հիվանդ է, հաշիվներդ վերջացրու և ե՛կ»։

Վաճառականն առանց երկար մտածելու ասում է՝ գնա՛, ազատ ես։

Գործակատարը վրդովվում է, թե՝ պարո՛ն, բա ես հինգ տարի ծառայել եմ քեզ, թե ինչպես եմ ծառայել քեզ, այդ Աստված գիտե, վերև՝ Աստված, ներքև՝ դուք, հայրս մերձիմահ հիվանդ է, մեռնում է, իմ հաշիվս տվե՛ք գնամ։

— Ի՜նչ հաշիվ, ի՜նչ Աստված, քեզ ուտացրել, խմացրել և փեշակ եմ սովորեցրել, էլ ի՞նչ ես ուզում, քեզ ոչ մի կոպեկ չեմ տալ, որտեղ ուզում ես գնա։

Այդ ժամանակներում այդ քաղաքում մի այսպիսի սովորություն է լինում։ Եթե մեկը մեռնելիս է լինում, բարեկամներին ոչ թե մեռելի տերն է հայտնելիս լինում, թե՝ այսինչ մարդը մեռել է, պետք է թաղեն, այլ՝ ծխատեր քահանային հայտնելիս են լինում, թե՝ այսինչ մարդը մեռել է, պետք է հայտնի բարեկամներին, համքարներին, և ամեն մի ծախս պետք է քահանան անի և վերջումը հաշիվ ներկայացնի։

Գյուղացու որդին տեսնում է, որ իր տերը խիղճ չունի և իր խոսքի տերը չէ, մտածում է, թե՝ երբ որ մի մարդ խիղճ չունի, նա մեռածի հաշվում է, և ինքը կարող է գնալ քահանային հայտնել, թե՝ իր տերը մեռած է։

* * *Մյուս առավոտը գործակատարը վաղ գնում է եկեղեցի։ Առավոտյան ժամերգությունը վերջանալուց հետո դիմում է քահանային, թե՝ տերս վախճանվել է, պետք է բարեկամներին, համքարներին հայտնեք և թաղման ծախսերի պատրաստությունները տեսնեք։

Քահանան հայտնում է վաճառականի բոլոր բարեկամներին և համքարներին, որ երեկոյան գան վաճառականի տունը՝ հոգեհանգստին ներկա լինելու։

Երեկոյան քահանան տիրացուի հետ գնում է վաճառականի տունը և ի՜նչ է տեսնում՝ վաճառականը պատշգամբում նստած թեյ է խմում։

— Օրհնյա՛լ տեր, էս ո՞ր խաչից էր, որ դուք մեզ մոտ եք եկել, չէ՞ որ դուք տարեկան երկու անգամ եք գալիս։

— Աստված օրհնեսցե, որդի՛, անցնում էի ձեր տան մոտով, ուզեցի ձեզ այցելել և ձեր առողջությունը հարցնել։

Վերջապես խոսում են դեսից-դենից և տեսնում են՝ բակի մեջը վեց հոգի եկան և, տեսնելով վաճառականին քահանայի հետ խոսելիս, ետ են դառնում դեպի փողոց, հինգ րոպեից հետո գալիս են տասներկու հոգի և, տեսնելով վաճառականին և քահանային, դարձյալ փողոց են գնում։ Տասը րոպեից հետո գալիս են տասնութ հոգի և կրկին ետ են դառնում։ Տասնհինգ րոպեից հետո գալիս են քսանըչորս հոգի և դարձյալ ետ են դառնում։
Այս վաճառականը քիչ է մնում թե խելագարվի։

― Սա ի՞նչ բան է.― կանչում է ծառային, թե՝ գնա այն մարդկանցից մի քանիսին կանչիր։ Գալիս են հինգ-վեց հոգի։

― Ինչի՞ համար եք եկել և գնում։

― Մեզ ասացին, որ դուք մեռել եք, եկել ենք հոգոցի վրա։

Քահանան տեղը կանգնում է և ասում.

― Ես էլ հենց դրա համար եմ եկել։

Մյուս օրը վաճառականը գնում է թագավորի մոտ ու հայտնում գործի եղելությունը և ասում, որ իր գործակատարն ուզում էր իրան սաղ-սաղ թաղել, խնդրում է մի դատաստան։

Կանչում են գործակատարին։

Գալիս է գործակատարը։

Գործակատարը պատմում է գործի ամբողջ պատմությունը, թե ինչպես իր հայրը իրան աշակերտ է տվել վաճառականի մոտ և վարձատրության մասին թողել է վաճառականի խղճին։

Թագավորին պատմում է տղան, թե՝ քանի որ էս տերը խիղճ չունի, ինձ համար մեռածի հաշվում է, և ես դիմեցի այդ միջոցին։

Կանչում է թագավորը դահիճներին, թե՝ այս տղային տարեք կախեցեք։

Դահիճները տանում են կախելու։

Թագավորը հարցնում է վաճառականին, թե՝ էլ ուրիշ ասելու ոչինչ չունե՞ս։

― Ոչինչ չունեմ, թող տանեն կախելու, դա ուզում էր ինձ կենդանի թաղել,― ասում է վաճառականը։

Երկրորդ անգամ հարցնում է թագավորը վաճառականին, թե՝ էլ ուրիշ ասելու կամ գանգատ չունե՞ս։

― Ո՛չ, ոչինչ չունեմ ասելու, թող տանեն կախելու։

Երրորդ անգամ հարցնում է թագավորը և միևնույն պատասխանն է ստանում, թե՝ թող կախեն։

Թագավորը մարդ է ուղարկում դահիճների մոտ, թե՝ ե՛տ բերեք տղային, մի՛ք կախիլ։

Թագավորը հրամայում է դահիճներին, թե՝ վաճառականի՛ն տարեք կախելու։

Դահիճները տանում են վաճառականին կախելու։

Թագավորը հարցնում է տղային, թե՝ էլ ուրիշ ասելու կամ գանգատ չունե՞ս տիրոջդ վրա։

Տղան ձայն չի հանում։

Երկրորդ անգամ ասում է տղային, բայց դարձյալ պատասխան չկա։

Երրորդ անգամ հարցնում է տղային, թե՝ պատասխա՛ն տուր, խո էլ ոչինչ չունե՞ս ասելու։

Տղան լացակումած ասում է.

― Տե՛ր արքա, ես խղճում եմ նրա զավակներին, ես մտնում եմ նրանց դրության մեջ։ Նրա որդիքը պետք է լացեն, որ իրանց հորը կենդանի թաղում են։ Ես ոչ մի պահանջ չունեմ նրանից և հրաժարվում եմ մի որևէ վարձատրությունից։

Թագավորը կանչում է դահիճներին, թե՝ թողե՛ք վաճառականին, էլ մի՛ կախեք։

Թագավորը կանչել է տալիս քաղաքի հայտնի վաճառականներին և հայտնում, թե այս վաճառականը որքան որ կարողություն ունի՝ կիսեցեք և կեսը տվեք իր գործակատարին։

Այդպիսով, վաճառականի կարողության կեսը տալիս են իր գործակատարին և վերջ տալիս վաճառականի գանգատին։

Հարցեր և առաջադրանքներ՝

Բառարան՝

Սովդաքար — վաճառական
Համքար — արհեստակից
Հոգոց — հոգեհանգստյան արարողություն

Գրավոր աշխատանք

Քեզ անծանոթ բառերը դուրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:
դահիճ- Որևէ լավ՝ բարի գործ մեռցնող՝ խեղդող (մարդ, կարգեր):

հայտնի- Ոչ ծածուկ, ծանոթ, հանրածանոթ, որ բոլորը գիտեն: Դա հայտնի իրողություն է:

լացակումած-Կերկերուն, հեկեկուն, հեծկլտանքի նման։

Թվարկի՛ր հերոսներին և բնութագրի՛ր նրանց մեկ դիպուկ բառով:
Վաճառական – ագահ
Տղա – միամիտ
Հայրիկ – բարի
Մայրիկ – բարեսիրտ
Թագավոր – խելացի

Փորձի՛ր ապացուցել, որ թագավորը՝
ա. խելացի ու հնարամիտ էր
բ. արդարադատ էր
գ. բարի էր:

4. Մեղադրի՛ր վաճառականին:
Արդարացրո՛ւ վաճառականին:

Վաճառականն արդար էր նրանով ,որ նա պատմեց թագավորին ։

Վաճառականը մեղավոր էր նրանով , որ նա անընդհատ ասում էր կախեք գյուղացու որդուն։

Գործակատարն արդար էր նրանով , որ նա խղճաց վաճառականին և ասաց թագավորրին չկախել նրան ։

Գործնակատարն մեղավոր էր նրանով , որ նա գնաց և ասաց, որ վաճառականը մահացել էր , բայց այդ ամենը այդպես չէր ։

5. Մեղադրի՛ր գործակատարին :

Գործակատարը անխիղճ էր, որովհետև տղային հինգ տարի աշխատացրեց և չցանկացավ վարձատրել։
Արդարացրո՛ւ գործակատարին:

Գործակատարը արդարացի էր, որովհետև անվճար հինգ տարի կերակրել, պահել է տղային և արհեստ է սովորեցրել

Մթնոլորտային Տեղումներ

Ամպերում ջրային գոլորշիներր սառելով, խտանում են, վերածվում ջրի կաթիլների, իսկ եթե օդի ջերմաստիճանը բացասական է՝ սառցաբյուրեղների: Դրանք, կուտակվելով, խոշորանում են և Երկրի ձգողական ուժի ազդեցությամբ թափվում են Երկրի մակերևույթի վրա՝ առաջացնելով մթնո­լորտային տեղումներ:


Մթնոլորտային տեղումները լինում են հեղուկ (անձրև, ցող) և պինդ (ձյուն, կարկուտ, եղյամ): Բացի այդ՝ մթնոլորտային տեղումների մի մասը թափվում է անմիջապես ամպերից (անձրև, ձյուն, կարկուտ), մյուսները (ցող, եղյամ) առաջանում են երկրամերձ շերտում:

Անձրևն առաջանում է օդի միայն դրական ջերմաստիճանների դեպ­քում, երբ մթնոլորտում կա բավարար քանակությամբ ջրային գոլորշի:

Սակայն միշտ չէ, որ ամպամած եղանակին անձրև է գալիս, որովհետև հնարավոր է, որ օդր լրիվ հագեցած չլինի, ամպի մեջ եղած կաթիլները շատ մանր լինեն և թեթև լինելու պատճառով մնան երկնքում:

Ձյունը, ի տարբերություն անձրևի, առաջանում է օդի 0 °0-ից ցածր ջերմաստիճանում: Այսինքն՝ ջուրր հեղուկ վիճակից անցնում է պինդ վի­ճակի, ուստի և կոչվում է մթնոլորտային պինդ տեղում:

Նախ՝ ձևավորվում են մանր սառցաբյուրեղներ, որոնք, միանալով ի­րար և սնվելով շուրջն եղած գոլորշիներով, խտանում են, խոշորանում, կազմում են փաթիլներ և, Երկրի ձգողական ուժի շնորհիվ՝ թափվում ցած:

Կարկուտը նույնպես մթնոլորտային պինդ տեղում է, սակայն առաջա­նում է տարվա տաք սեզոնում: Շատ հաճախ տաք օդի հետ վեր բարձրա­ցող ջրային գոլորշիներն ու ջրի մանր կաթիլները հասնում են այնպիսի բարձրության, որտեղ օդի ջերմաստիճանը բացասական է: Այդտեղ դրանք վերածվում են սառցաբյուրեղների: Վերջիններս, օդային հոսանքների միջոցով վեր ու վար շարժվելով, աստիճանաբար պատվում են սառցե նորա­նոր թաղանթներով, մեծանում՝ ձևավորելով կարկտի հատիկները, և թափ­վում են Երկրի վրա:

Կարկուտը մեծ վնաս է հասցնում բնակչությանը՝ ոչնչացնելով ցանքերը, այգիները, ջարդելով ծառերը, կտուրները և այլն:
Ցողը Երկրի մակերևույթի, բույսերի և զանազան առարկաների վրա նստած ջրի մանր կաթիլներն են: Դրանք գոյանում են հիմնակա­նում տարվա տաք սեզոնում, օդի դրական ջերմաստիճանի պայմաննե­րում, պարզկա գիշերային ժամերին:

Գիշերը, երբ օդր սառում է, ջրի գոլորշիներն վերածվում են ջրի մանր կաթիլների և նստում բույսերի ու տարբեր առարկաների վրա:

Եղյամը ձյան նմանվող սառցի բյուրեղների նստվածքն է բույսերի և այլ առարկաների վրա:

Եղյամն առաջանում է տարվա ցուրտ եղանակին, պարզկա գիշերնե­րին, երբ օդի ջերմաստիճանր 0 °0-ից ցածր է:

Մթնոլորտային տեղումների քանակր չափում են օդերևութաբանա­կան կայաններում տեղադրված տեղումնաչափ սարքով:

Տեղումնաչափը գլանաձև դույլ է, որր տեղադրված է գետնից երկու մետր բարձրություն ունեցող սյան վրա: Երբ անձրև է գալիս, ջուրր հավաք­վում է նրա մեջ: Անձրևը դադարելուց հետո դույլի մեջ հավաքված ջուրր դատարկում են միլիմետրային բաժանումներ ունեցող բաժակի մեջ և որո­շում, թե ինչ բարձրությամբ ջրային շերտ է գոյացել:

Կարկուտ կամ ձյուն տեղալուց հետո դույլր տեղափոխում են տաք սեն­յակ, որ ձյունր (կարկուտը) հալվի, ապա առաջացած ջուրր նորից լցնում են չափիչ բաժակի մեջ և որոշում պինդ տե­ղումներից գոյացած ջրի շերտի բարձրությունը։ Այդպես բոլոր չափումները տարվա րնթացքում գումարում են իրար և ստանում տարեկան տեղումների քանակը, որն արտահայտվում է միլիմետ­րերով (մմ): Օրինակ՝ հասարակածային շրջաններում տարեկան միջին հաշվով թափվում են 2000-3000 մմ տեղումներ, իսկ Երեանում՝ մոտ 300 մմ:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1.Ինչպե՞ս են առաջանում մթնոլորտային տեղումները: Մթնոլորտային տեղումներն առաջացնում է՝ երբ ջուրը հալվում է իսկ գոլորշին բարձրանում է վերև գոլորշին անձրև է դառնում և իջնում ներքև:

2.Մթնոլորտային տեղումների ի՞նչ տեսակներ գիտեք: Անձրև, ձյուն, կարկուտ, ցող եղյամ:

Հեղուկ՝Անձրև,ցող:

Պինդ՝Ձյուն,կարկուտ, եղյամ:

3.Թվարկեք հե­ղուկ և պինդ տեղումները:
Ինչպե՞ս են առաջանում անձրևը և ձյունը: Անձրև՝Երկնքում ջրի մանըր կաթիլները միանալով իրար Երկրի ձքողության պատճառով թափվում են ցած:

4.Ինչպե՞ս են առաջանում ցողը և եղյամը։ Գիշերային անձրևից հետո առավոտյան անրևի շնորհիվ առաջացնում է ցող, իսկ սառը ջերմաստիճանի շնորհիմ առաջացնում է եղյամ

5.Մթնոլորտային ո՞ր տեղումներն են առավել շատ դիտվում ձեր բնա­կավայրում: Անձրևային տեղումներ

Վաճառականի խիխճը

Հորինիր շարունակություն ու ավարտ տրված հատվածին։ Աշխատանքդ վերնագրիր, տեղադրիր բլոգում։

Լինում է, չի լինում՝ մի գյուղացի։ Այս գյուղացին մի օր վերցնում է իր մինուճար որդուն և տանում քաղաք՝ մի վաճառականի, մի սովդաքարի մոտ աշակերտ տալու։ Երկար ման գալուց հետո մտնում է մի հարուստ վաճառականի խանութ և ասում.

― Պարո՛ն վաճառական, իմ որդուս աշակերտ չե՞ք վերցնի։

― Կվերցնեմ,― պատասխանում է վաճառականը։

― Քանի՞ տարով կվերցնեք։

― Տասը տարով։

― Տասը տարին մի մարդու կյանք է, ես արդեն ուժասպառ եմ եղել, ուզում եմ մի քանի տարուց հետո իմ որդու պտուղը ուտեմ, եթե կարելի է՝ երեք տարով վերցրեք։

― Ոչ, որ այդպես է՝ ութ տարով կվերցնեմ։

Վերջը հինգ տարով համաձայնում են, իսկ ռոճիկի մասին երկար խոսելուց հետո գյուղացին թողնում է վաճառականի խղճին, թե որքան որ կցանկանա վճարել հինգ տարուց հետո։

Անցնում է երկու-երեք տարի․ գյուղացու որդին շատ հմուտ գործակատար է դուրս գալիս՝ այնպես, որ բոլոր հարևանները շատ նախանձում են, որ այդ վաճառականն այսպիսի ճարպիկ գործակատար ունի, շատ են ցանկանում, որ այդ գյուղացու որդուն տանեն իրանց մոտ, չի հաջողվում, որդին ասում է, թե՝ իմ հոր խոսքը պետք է սրբությամբ կատարեմ, չնայած որ գրավոր պայման էլ չունին, որդին ազնիվ խոսքը գրավոր պայմանից ավելի է գերադասում։

Հինգ տարին որ լրանում է՝ գյուղից, մայրիկից նամակ է ստանում, թե. «Հայրդ մերձիմահ հիվանդ է, քո հաշիվներդ տիրոջդ հետ վերջացրու և եկ։ Փողի համար որքան որ կտա՝ չհակաճառես, որովհետև հայրդ քո վարձի համար թողել է տիրոջդ խղճին, որքան կտա՝ կվերցնես, շատ թե քիչ»։

Որդին շատ է տխրում այդ նամակի վրա և երկար մտածելուց հետո գնում է տիրոջ մոտ և ասում. «Մայրիկիցս նամակ եմ ստացել, թե՝ հայրդ մերձիմահ հիվանդ է, հաշիվներդ վերջացրու և ե՛կ»։

Վաճառականն առանց երկար մտածելու ասում է՝ գնա՛, ազատ ես։

Գործակատարը վրդովվում է, թե՝ պարո՛ն, բա ես հինգ տարի ծառայել եմ քեզ, թե ինչպես եմ ծառայել քեզ, այդ Աստված գիտե, վերև՝ Աստված, ներքև՝ դուք, հայրս մերձիմահ հիվանդ է, մեռնում է, իմ հաշիվս տվե՛ք գնամ։

— Ի՜նչ հաշիվ, ի՜նչ Աստված, քեզ ուտացրել, խմացրել և փեշակ եմ սովորեցրել, էլ ի՞նչ ես ուզում, քեզ ոչ մի կոպեկ չեմ տալ, որտեղ ուզում ես գնա։

շարունակություն ու ավարտ

Հարևանները որ իմանում են տղայի հայրը մահամերձ է և տղան այդ պատճառով պետք է հեռանա ,նրանք չեն ցանկանում տղային բաց թողնել, նրան լավ աշխատանք են առաջարկում գեղեցիկ տուն են տալիս որպիսզի կարողանա իր ծնողներին իր մոտ բերել։ Տղան համաձայնում է, ծնողներին իր մոտ է բերում, սկսում է լավ աշխատել, հարևանների գործերը սկսում է լավանալ։ Գործակատարի գործերը վատանում է և նա սննկանում է։

վերնագիր

Որդու բարությունը

Որդան կարմիր

Հավերժական ներկը` որդան կարմիրը

«Հայերն ունեն մի շատ տարօրինակ միջատ, որը ոչ մի տեղ չկա՝ բացի Հայաստանից: Սա մի կարմիր միջատ է, որ ապրում է հողում և հայտնվում է տարվա մեջ միայն տասը օր` վաղ առավոտյան, որի ընթացքում պետք է հասցնել հավաքել» (Ալ. Ֆակ, 983 թ, միջնադարյան արաբ հեղինակ):


Հարյուրավոր տարիներ հայ թագավորների մենաշնորհն է եղել «արևելքի հրաշք» անվամբ որդան կարմիր միջատից ստացվող ներկն ու բուժական թանկարժեք միջոցների ստեղծումը: Այն կիրառվում էր թե՛ արվեստներում ու արհեստներում, թե՛ բժշկության մեջ: Ազնվազարմ տիկնայք իրենց գեղեցկությունն ու երտասարդությունը պահպանելու համար օգտագործում էին որդան կարմիրից պատրաստված յուղեր:
Որդան կարմիրից ստացած ներկը օգտագործվում էր ոչ միայն բուրդ կամ այլ գործվածքներ ներկելու համար, այլ նաև մանրանկարչության, որմնանկարչության մեջ: Մեզ հասած հազարավոր ձեռագրերն ու որմնանկարները որդան կարմիրի բացառիկ որակի և նշանակության ապացույցն են: Դրանցից են, օրինակ, Քոբայրի վանքում պահպանված որմնանկարները, որոնք դարերի ընթացքում չեն կորցրել իրենց հմայքը արևի, անձրևի, քամու ազդեցությունից:


Հայկական գորգերն աշխարհին հայտնի էին ոչ միայն իրենց գործվածքի բարձր որակով, այլև ներկանյութերով: Ամենահայտնին որդան կարմիրն էր: Ալթայի երկրամասից հայտնաբերված, 4500 տարեկան համարվող Պազիրիկի գորգը, որն ամբողջական պահպանված ամենահին գորգն է աշխարհում, նույնպես գեղազարդված է որդան կարմիրով: Դեռ Ք. ա. 714-ին Ասորեստանի Սարգոն II թագավորը բարձր էր գնահատում Մուսասիրի Խալդիի տաճարից վերցված ավարի կարմիր գործվածքները:


Որդան կարմիրի գործածությունը կիրառական արվեստով չի սահմանափակվել: Այն նաև կաթողիկոսական ու արքայական կնիքների ներկն էր, որը վերջին անգամ պատրաստել է Սահակ եպիսկոպոսը (Ծաղկարար) և գործածել է Հովհաննես կաթողիկոսը (1831-1842 թթ): Սահակ եպիսկոպոսը պատմականորեն  վերջին անձնավորությունն էր, որ XIX դարում փորձեց վերականգնել որդան կարմիրի բաղադրատոմսն ու ներկանյութ ստանալ: Նրա թողած ձեռագրերը հիմա չափազանց արժեքավոր են հնագույն գաղտնիքի վերականգնման գործում:

Լեզվական աշխատանք

Պահարան- պահարանը, պահարանում,պահարանից

պահակ-պահակի,պահակով,պահակից

խողովակներ-խողովակները,խողովակներում,խողավակներից,խողովակներով

դարակներ-դարակները,դարակներում,դարակներից,դարակներով

Իր բույնը հյուսել էր մեր այգու ամենաբարձր ծառի վրա։

Չմոտենաս իմ բնին ձագուկներս հանկարծ կվախենան։

Ճուտը գլուխը բնից դուրս էր հանել ու սպասում էր մորը։

Այդ թռչունին իր ձագերով ու բնով կբերեմ, որ իմ այգում ապրի։

Ձագուկները կծկվել էին բնում ու վախեցած նայում էին։

Գիշերվա փոթորիկից հետո ծովը հանգստանում էր։

Մեքենան մոտենում էր ծովին, արդեն լսվում էր նրա շառաչը։

Որոշեց ծովից հեռու ապրել, որ մոռանա այդ դեպքը։

Փոթորկուն ծովով հիանում եմ, բայց և վախենում եմ լեռնացող ալիքներից։

Ամբողջ օրը լողում էր ծովում ու վերադառնալու մասին չէր մտածում

Իմ գրիչը լավ չի գրում։

Ձեռքը գցեց ընկերոջ գրիչին ու ծոցատետրում ինչ որ բան նշեց։

Ամբողջ թանաքը գրիչից դուրս էր հոսել, ու պայուսակը տեղ-տեղ սևացել էր։

Այդպիսի բաները սովորական գրիչով չեն գրում։

Ներկը վրձինով պատին էր քսում ու հիացած նայում իր արածին։

Գերմանացի փիլիսոփա Կանտը ծնվել է Քյոնիգսբերգում և այնտեղ էլ ութսուն տարի հետո մահացել է։ Նա իր մտքով ընդգրկել է ոչ միայն Երկիր մոլորակը, այլև Արեգակնային համակարգը և ողջ տիեզերքը։ Սակայն կյանքի ընթացքում Կանտը, կարելի է ասել, դուրս չեկավ Հայրենի քաղաքից։ Նրա ամենահեռավոր ճամփորդությունը եղավ Պիլաու գյուղը գնալը, որը Քյոնիգսբերգից ընդամենը քառասունհինգ կիլոմետր էր հեռու։

Կատարե՛ք հաշվումները՝ կիրառելով խառը թվերով թվաբանական գործողությունների ընդհանուր կանոնը

Կատարե՛ք հաշվումները՝ կիրառելով խառը թվերով թվաբանական գործողությունների ընդհանուր կանոնը

3 ամբողջ 7/8 + 5 ամբողջ 3/4=8 ամբողջ 13/8
2 ամբողջ 5/9 + 11 ամբողջ 2/3=13 ամբողջ 11/9
9 ամբողջ 2/5 – 8 ամբողջ 1/4=1 ամբողջ 13/20
6 ամբողջ 7/8 – 1 ամբողջ 1/5=5 ամբողջ 40/43

2․ Կատարե՛ք գործողությունները խառը թվերով թվաբանական գործողությունների ընդհանուր կանոնով.

25 ամբողջ 4/7 + 31 ամբողջ 5/14=56 ամբողջ 13/14
37 ամբողջ 9/25 + 82 ամբողջ 7/20= 119 ամբողջ 71/100
23 ամբողջ 3/13 – 15 ամբողջ 25/26=7 ամբողջ 7/26
45 ամբողջ 9/10 – 36 ամբողջ 9/10=9 ամբողջ 18/10

3․ Կատարե՛ք խառը թվերի գումարում առավել հարմար եղանակով.

37 ամբողջ 8/9 + 41 ամբողջ 5/6=78 ամբողջ 31/18
66 ամբողջ 13/24 + 72 ամբողջ 11/28= 138 ամբողջ 157/168
45 ամբողջ 7/12 + 63 ամբողջ 23/36=108 ամբողջ 44/36
124 ամբողջ 1/2 + 328 ամբողջ 3/4=452 ամբողջ 5/40

4․ Կատարե՛ք խառը թվերի հանում առավել հարմար եղանակով.

8 ամբողջ 9/10 — 6 ամբողջ 2/5=2 ամբողջ 5/10
4 ամբողջ 5/11 — 2 ամբողջ 3/10=2 ամբողջ 83/110
12 ամբողջ 25/36 – 9 ամբողջ 7/24=3 ամբողջ 71/72
14 ամբողջ 7/12 – 6 ամբողջ 5/6=8 ամբողջ 17/12

5. Երեք խառը թվերից առաջինը 8 ամբողջ 1/3 է: Եկրորդ թիվը 5 ամբողջ 5/6-ով մեծ է առաջինից, իսկ երրոդը 3 ամբողջ 1/4 –ով մեծ է երկրորդից: Գտե՛ք այդ թվերի գումարը:

8 ամբողջ 1/3+5 ամբողջ 5/6=13 ամբողջ 7/6 13 ամբողջ 7/6+3 ամբողջ 1/4=16 ամբողջ 17/12 8 ամբողջ 1/3+13 ամբողջ 7/6+16 ամբողջ 7/12=37 ամբողջ 25/12

6. Եռանկյան կողմերի չափան արդյունքներն են՝ 3 ամբողջ 2/5 սմ, 4 ամբողջ 7/9 սմ և 5 ամբողջ 1/3 սմ:Ստուգե՛ք, որ եռնակյան ցանկացած երկու կողմերի երկարությունների գումարը մեծ է երրոդ կողմի երկարությունից:

3 ամբողջ 2/5+4 ամբողջ 7/9=7 ամբողջ 53/45

Հաշվե՛ք

1.

1) 5 7/10 — 3 2/15=57/10 — 47/15= 171-94/30=77/30

2) 2 1/2 : 77/30=5/2 x 15/77=75/77

3) 8 3/4 — 7 11/20= 35/4 — 151/20= 175-151/20=24/20=6/5

4) 6/5 : 6 3/5= 2/ x /33=2/11

5) 75/77 + 2/11=75+14/77= 89/77

2.

Ինչ որ լավ է… Եղիշե Չարենց

Ինչ որ լավ է՝ վառվում է ու վառում,
Ինչ որ լավ է՝ միշտ վառ կմնա.
Այս արև, այս վառ աշխարհում
Քանի կաս՝ վառվի՛ր ու գնա՛:
Մոխրացի՛ր արևի հրում,
Արևից թող ոչինչ չմնա,-
Այս արև, այս վառ աշխարհում
Քանի կաս, վառվի՛ր ու գնա՛:

Հարցեր ու առաջադրանքներ՝

Բացատրի՛ր փոխաբերությունը՝  Ինչ որ լավ է՝ վառվում է ու վառում:

Եթե մարդ լուսավոր է կարող ամենքին էլ լուսավորել:

Բացատրիր մակդիրը՝  արև, վառ աշխարհ:

արև-վառ աշխարհ

վառա աշխարհ-ջերմ աշխարհ

Արդյոք բանաստեղծությունն ապրելու ինչ-որ ձև թելադրո՞ւմ է: Պատճառաբանիր:

իմ կարծիքով բանաստեղծությունը խորհուրդ է տալիս Այնպես ապրել, որ մեռնելուց հետո քեզ միշտ հիշեն:

Ըստ ձեզ ինչի մասին է բանաստեղծությունը:

Իմ կարծիքով բանաստեղծությունը նկարագրում է այն մարդկանց, ովքեր իրենց երջանկությամբ կարող են երջանկացնել ամբողջ մոլորակը:

English Պատում

Գրիր պատում <<My birthday party>> Այս հարցերը քեզ կօգնեն՝ • When is your birthday? • How old are you? • Do you have many guests /հյուրեր/ at your birthday party? • . Do your friends come to you? • What presents do you have? • What is your best present? • Do you have a birthday cake? • Do you play games or just eat and drink?

A Visit to London

Last Tuesday Henry Brown took his sons George and Richard and Fred to see London. They live about 50 miles from London in a small town called Greenfield. They went by train. It was a steam-train drawn by an engine called King Arthur. Mr. Brown opened the door of an empty carriage and the boys jumped in. The guard blew his whistle and waved his flag and the train started. The train was a fast one. It passed through Knightstown, Sand field before stopping. But it stopped at Crawly Junction where some people got off and where a porter put some bags of letters and parcels into the van. An old lady got into the carriage. She had a bag with her name and address on it. She had a little dog. Ten minutes later they came into Waterloo station and very soon they were out in the busy streets.

“Come on, boys, we’ll take a bus now.” A big red bus came along marked London Bridge.

“That is the bus we want,” said Mr. Brown and the boys hurried up the stair and on to the top of the bus. As they went along he pointed out places and things for them to see, “There’s Westminster Bridge and there are the Houses of Parliament. We are crossing London’s river now, The Thames, and just over there is Westminster Abbey.”

“What’s the monument on the bank of the river?” said Richard.

“That is Cleopatra’s Needle. It came from Egypt.

“That’s the fine ship in the river”

“it’s the Discovery, the ship in which Captain Scott sailed for the South Pole.”

“And what is the building in the distance with the golden cross on top?”

“That‘s St. Pail’s Cathedral,” said Mr. Brown. “It was built by the great architect sir Christopher Wren.”

“I want to see the Tower of London”, said Richard

“We’ll see that after lunch, but now we must go to the hotel, it is in Johnson Square. Come on, boys lunch is ready”

We’ll continue our trip for the next time.

Ընդգծված նախադասությունները դարձրու հարցական, ժխտական, և գրիր հնարավոր բոլոր/ ներկա, ներկա շարունակական, ապառնի, անցյալ/ ժամանակաձևերով :

Last Tuesday Henry Brown took his sons George and Richard and Fred to see London.
Did Henry Brown take his sons George and Richard and Fred to see London?
Last Tuesday Henry Brown didn’t take his sons George and Richard and Fred to see London.

Դուրս գրիր անծանոթ բառերը, սովորիր և դրանցով կազմիր նախադասություններ:

Empty-դատարկ

wave-թափահարել,
to get off-դուրս գալ,
stair-աստիճան,
to point out-մատնանշել,
to cross-անցնել,
architect-ճարտարապետ

The cup is empty.

She waved the flag.

I get off the bus.

My father goes up the stairs.

My teacher pointed out my mistakes.

I cross the street when the light is green.

I want to to become an architect-designer.

Գրիր այս բառերի հականիշները՝ top, come, in, with, take, now, open, empty, soon, get off, old

top-hole, come-go, in-out, with-without, take-give, now-then, open-close.

Համացանցից դուրս գրիր Լոնդոնի մասին հետաքրքիր նյութեր։

London is the capital and largest city of England and the United Kingdom. It stands on the River Thames in south-east England at the head of a 50-mile (80 km) estuary down to the North Sea, and has been a major settlement for two millennia.[9] The City of London, its ancient core and financial centre, was founded by the Romans as Londinium and retains boundaries close to its medieval ones.[note 1][10] Since the 19th century,[11] “London” has also referred to the metropolis around this core, historically split between the counties of Middlesex, Essex, Surrey, Kent, and Hertfordshire,[12] which largely comprises Greater London,[13] governed by the Greater London Authority.[note 2][14] The City of Westminster, to the west of the City of London, has for centuries held the national government and parliament.

Լեզվական աշխատանք


Այգում մի մարդ (մկրատ,բահ,թիակ)գործ էր անում։


Հիանում էր երգով (աշխարհով) (ընկերներով) (շարժումներով)


1․Ամեն առավոտ դպրոց եմ գնում։

2․Մի մեքենա մոտեցավ մեր դպրոցին։

3․ Այսօր Արան վերջինը դուրս եկավ դպրոցից։

4․ Մեր դպրոցով բոլորս էլ հիանում ենք։

5․ ես ու քույրս սովորում ենք դպրոցում։


Պառկել ծովափին, մահճակալին, անդունի եզրին, գետի ափին, անտառի բացատում, անկողուն, հիվանդանոցում։

Հիմնականում բոլոր գայոկաններին ավելանում է ԻՆ վերջավորությունը։


Ես ու քուրս գնացել ենք սունկ ման գալու։

Անտառը շատ ցուրտ էր և մութ։

Անտառում մենք տեսանք գիշատիչ գայլ։

Մենք գայլից կարողացանք փաղչել։